Gebruiker:Ermindewinkel/Kladblok: verschil tussen versies

Uit 3rail Wiki
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
 
(110 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven)
Regel 4: Regel 4:
 
| <center><small>Ermin</small></center>
 
| <center><small>Ermin</small></center>
 
|}
 
|}
 +
== Uitbreiding geometrie ==
 +
=== banen ===
 +
Voorbeelden van banen
 +
<gallery  perrow="1" widths="600" heights="300">
 +
Bestand:Twee_ovalen_met_keerlussen.png|Twee ovalen met keerlussen op twee niveaus
 +
Bestand:Hondebot.png|Dubbelsporig hondebot
 +
Bestand:Station_met_twee_keerlussen.png|Vier sporig station met aan elke zijde een keerlus
 +
</gallery>
  
== '''Mogelijke nieuwe pagina's''' ==
+
== Werken in de praktijk: ==
 +
=== locs ===
 +
=== digitaal ===
 +
=== toebehoor ===
 +
=== scenery ===
 +
Huisjes, bruggen en andere zaken worden in gelimiteerde hoeveelheden en verscheidenheid door verschillende fabrikanten geleverd.
 +
Voor meer speciaal spul in gelimiteerde oplage bestaan enkele gespecialiseerde bedrijven.
 +
Zelfbouw is een optie. 3D printen is een mogelijkheid. Een andere is het (zelf) maken van bouwplaten. Uiteraard zijn bouwplaten niet gedetailleerd, maar als detail minder belangrijk is, is het een interessante optie. In ieder geval bent u alleen gelimiteerd door uw eigen fantasie.
 +
==== standaard scenery ====
 +
==== speciale uitgaven ====
 +
==== 3D printen (commercieel) ====
 +
==== 3D printen (zelf doen) ====
 +
==== bouwplaten (commercieel) ====
 +
==== bouwplaten (zelf doen) ====
  
== Mogelijke nieuwe help-klasse ==
+
=== baan ===
How to's: (Hoe doe ik dit)
+
==== afmetingen ====
=== Het isoleren van rails ===
+
===== Perron =====
Het isoleren van de railstaven kan nodig zijn voor verschillende redenen:
+
[[Bestand:Zrail_Perron_afmetingen.png|thumb|Bovenaanzicht van een simpel perron]]
# Het maken van een bloksysteem voor analoog of digitaal
+
[[Bestand:Zrail_Afmetingen_perron_dwarsdoorsnede.png|thumb|Dwarsdoorsnede van een typisch perron]]
# Het scheiden van de polen bij een keerlus
+
Bovenop de grondplaat, hiernaast in rood weergegeven, komt de rail te liggen. In de tekening is geen rekening gehouden met een railbed. Dat komt er eventueel nog bij.
# Op grote banen is het mogelijk dat de stroombron onvoldoende ampères levert (stroomopname per loc is ca 500 mA). In dat geval dient de baan in verschillende secties met elk een stroombron gesplitst te worden. Meerdere trafo's parallel schakelen is geen goede oplossing. De stroom door de rails wordt bij elke loc ca 500 mA hoger, waardoor de rail warm kan worden. Verder, als de spanning van de trafo's ongelijk is kan er een lekstroom gaan lopen, die een (gedeeltelijke) kortsluiting kan veroorzaken.
 
(noot: bij wisselstroom, geen Z dus, is dit nóg belangrijker. Verschillende wisselstroom trafo's hebben maar zelden een gelijke uitgangsfase, waardoor kortsluitstromen vrijwel onvermijdbaar zijn)
 
  
==== Het isoleren volgens de Märklin methode: ====
+
Een goederenplatform is typisch 9 mm hoog, en ligt 9 mm vanaf de hartlijn van de rail.
[[Bestand:ZDiversen_railuiteinde.png|rechts|300px|Railuiteinde]]
 
Pak met een een zeer fijn tangetje het lipje van de mof beet, en trek deze voorzichtig van de rail. Pas op dat de rail niet ten opzichte van de biels verschuift.
 
Snij de plastic mof af, naar keuze enkelzijdig of dubbelzijdig. Bij dubbelzijdige isolatie moet uiteraard de mof van beide rails worden verwijderd. Schuif de mof op de rail, en plaats de volgende rail tegen de mof.
 
  
De verbinding met plastic moffen is veel minder degelijk dan met stalen moffen. De rails dienen daarom zeer goed gefixeerd te worden.  
+
Rails liggen 50 mm uit elkaar (hart-afstand). De hoogte van de rails is 3 mm, inclusief de biels en exclusief het railbed.
  
Zie <span style="background-color:aqua;">Het fixeren van rails</span>
+
Een centraal platform is normaal 32 mm breed en 7 mm hoog. De overkapping is 27 mm hoog, inclusief de hoogte het platform. De breedte van de kap is 30 mm, 2 mm smaller dan het platform. De zijden van het platform ligt evenals bij een goederenplatform 9 mm vanaf de hartlijn van de rail.
  
Om de isolatie ongedaan te maken kan de stalen mof teruggeplaatst worden
+
De afmetingen zijn voor een rechte rail. Worden gebogen rails gebruikt worden de afstanden tot de rail groter, afhankelijk van de diameter van de bocht, en de gebruikte wagons. Lange D-trein wagons hebben meer ruimte nodig dan korte 2-assige goederen wagons.
==== Het isoleren dmv het doorslijpen van rails ====
+
<br style="clear:both" />
[[Bestand:ZGereedschap Diamantschijf.png|thumb|links|150px|Diamantschijf van Dremel]]
+
===== met bovenleiding =====
Veel flexibeler dan de Märklin methode is het doorslijpen van rails. Dit kan met een fijne doorslijpschijf, of met een fijne metaalzaag. Met een metaalzaag wordt echter de snede gauw te breed. In de praktijk werkt een diamantschijf het beste. Mooi scherp en een dunne snede.
+
===== zonder bovenleiding =====
  
Omdat de snede ook met een diamantschijf al gauw te breed is gezien de wieldiameter kan de snede opgevuld worden met een isolerende materiaal. Schrijver gebruikt hiervoor twee componenten lijm. Mengen en met een tandestoker tussen de rails aanbrengen. Na uitharden met een scherp mesje of een slijpschijf het teveel aan materiaal weghalen.[[Bestand:ZDiversen-Schema doorslijpen rails.png|rechts|200px|Doorslijpe overdwars of met de rijrichting mee]] Omdat een dergelijke snede zo goed als onzichtbaar is kan het raadzaam zijn de rail te merken.
+
===== Begrenzingen volgens NEM 102 =====
 +
Buitenafmetingen van voertuigen op rechte rails
 +
===== Begrenzingen volgens NEM 103 =====
 +
Buitenafmetingen van voertuigen op gebogen rails
 +
===== Begrenzingen volgens NEM 301 =====
 +
Buitenafmetingen van voertuigen op rechte rails met lage pantograaf
 +
===== Schema voor afmetingen op verschillende niveaus =====
  
Bij een enkelzijdige isolatie is het ook verstandig aan te geven aan welke zijde de snede zit.
+
==== stijgingen ====
 +
[[Bestand:Zrail steiging glooiend.png|thumb|Glooiende helling maximale stijging 4,5%]]
 +
[[Bestand:Zrail steiging volgens Märklin.png|thumb|Helling volgens Märklin specificaties, 2,5%]]
 +
[[Bestand:Zrail Steigingspiraal volgens Märklin.png|thumb|3D aanzicht van een stijgspiraal volgens Märklin specificaties, 2,5%]]
 +
[[Bestand:Zrail Steigingspiraal 4 procent zijaanzicht.png|thumb|Zijaanzicht van een 4% stijgspiraal]]
 +
[[Bestand:Zrail Steigingspiraal 4 procent.png|thumb|3D aanzicht van een 4% stijgspiraal]]
 +
Stijgingen zijn in principe niet veel anders dan bij andere schalen. Door Märklin wordt maximaal 2,5% aangehouden (mini-club-Praxis van Karl Albrecht). Bij een doorrijhoogte van 40mm geeft dit maar liefst een raillengte van 1,6 meter. Voor een Z-baantje een gigantische afstand. Een stijgspiraal wordt dan haast noodzakelijk.
  
Het doorslijpen kan gebeuren in het midden van de rail, en aan een uiteinde. Indien u aan het uiteinde doorslijpt, houdt er dan rekening mee dat de bielsen niet echt stevig klemmen. De railstaaf kan gaan glijden. Bij voorkeur minimaal 5 biels vanaf het uiteinde slijpen, meer is beter.
+
In de praktijk wordt echter de soep niet zo heet gegeten. In Z prevaleren meest de kleinere oppervlakten, waardoor ook de treinlengtes beperkt blijven. Hier van uitgaande kunnen de locomotieven stijgingspercentages van 5% bereiken. Het dubbele dus van wat aanbevolen, waardoor de raillengte gehalveerd kan worden. De kleinere locs kunnen het hiermee zwaar hebben. Het probleem is gewoonlijk de tractie. Hoe meer wielen, hoe meer tractie, net als in het echt. Z-locs hebben standaard geen antislip wielen, hoewel ze wel daarmee uitgerust kunnen worden. In de praktijk kunnen gewone e-locs met wielschema B0-B0 (8 aangedreven wielen) en 4 D-trein wagons erachter zo'n 5% helling best halen. Maak zo'n helling echter niet te lang. Het motortje krijgt wel op z'n duvel op die manier.
  
Indien een bocht wordt doorgeslepen, bedenk dan goed aan welke zijde geslepen moet worden, de binnen of de buitenzijde.
+
Een helling zal maar zelden precies een percentage zijn. Zorg ervoor dat je naar beneden afrond.
  
Het doorslijpen kan dwars op de spoorstaaf, of onder een hoek. In het algemeen is overdwars beter, tenzij de rijrichting van de trein steeds dezelfde is. Dan is het mogelijk om een scheve snede te maken. Deze moet dan van buiten naar binnen met de rijrichting mee zijn. Anders is het mogelijk dat de flens van het wiel in de snede "hapt". Op deze schaal is volledig glad afwerken vrijwel onmogelijk en de toleranties zijn klein.
+
Met antislip wielen eronder zijn veel grotere hellingen bereikbaar. Of dat goed is voor de motor op de lange duur is te betwijfelen. Een negatief effect van de antislip wielen is natuurlijk de stroomopname, altijd een heikel punt bij Z.
  
Zie afbeelding rechts:
+
Wat wél belangrijk is, is de aanloop naar een helling. Als de baan abrupt van horizontaal naar een helling overgaat, is het mogelijk dat precies op de knik de wagons ontkoppelen. Het is daarom beter, en ook natuurgetrouwer, om een helling geleidelijk aan te vangen: eerst 1%, de volgende rail 2%, daarna 3%, enzovoorts, totdat de maximale stijging bereikt is. Bij een stijgingsspiraal is het aan te bevelen om de aanloop buiten de spiraal te laten beginnen. De hoogte boven de spoortjes kan bij een niet te grote stijging te laag worden, zeker als bovenleiding gebruikt wordt (zie de afbeelding rechts "''3D aanzicht van een stijgspiraal volgens Märklin specificaties''". Het is natuurlijk altijd mogelijk om de spiraal te vergroten, maar dat is niet altijd een optie.
  
==== Het ongedaan maken van de isolatie ====
+
Overigens kloppen de door Märklin geleverde peilers niet met het aanbevolen stijgingspercentage. De [[Gebruiker:Ermindewinkel/Märklin Z-spoor hulpmateriaal#Peilers|peilers van Märklin]] geven bij gebruik van rechte rails (110mm) 3,6% stijging. Indien u toch Märklin peilers wilt gebruiken kunt u deze uiteraard inkorten tot de gewenste hoogte.
[[Bestand:ZDiversen_losse_mof.png|rechts|100px|Losse stalen railmof]]Om een isolatie met behulp van plastic moffen ongedaan te maken worden reserve metalen moffen meegeleverd. Deze kunnen over voldoende afstand over de railstaaf geschoven worden en vormen dan weer een normale verbindingsmof. In de praktijk echter passen deze moffen heel strak om de rail, en vouwen de moffen met een beetje pech zo dubbel tijdens het opschuiven. Het is dan ook aan te bevelen om de mof met een zeer dunne schroevedraaier ietsje op te lossen om hem te kunnen opschuiven. Na het opschuiven moet de mof dan weer met fijn tangetje worden vastgeklemd. Deze verbinding is echter nooit zo strak als het origineel. Vaak schuift de mof weer af, of blijft aan de verkeerde rail hangen.
 
  
De moffen kunnen ook gebruikt worden bij het inkorten van rails.
+
De afbeeldingen rechts zijn gemaakt met behulp van Wintrack 9.0 3D.
 +
<br style="clear:both" />
  
=== Het fixeren van rails ===
+
==== geluidsreductie ====
Rails kunnen op verschillende manieren worden vastgezet. Eis daarbij is dat zij naderhand weer eenvoudig kunnen worden losgemaakt.
 
==== Nagelen ====
 
Onder artikelnummer 8999  (zie [[Gebruiker:Ermindewinkel/Märklin Z-spoor hulpmateriaal#Fixatienagels|Z-spoor Hulpmaterialen]]) zijn bij Märklin spijkertjes verkrijgbaar. De langere rails hebben in het midden van twee van de bielsen een gaatje, waardoor de spijkertjes op een (houten) ondergrond kunnen worden gespijkerd.
 
  
Nadeel van deze methode is dat bij het spijkeren of naderhand bij het weghalen willen de bielsen nog wel eens breken.
+
=== DO's and DON'Ts ===
  
Verder zijn de wissels niet voorzien van een gat in de biels. Een langere wisselstraat ligt daarmee niet bijzonder goed vast.
+
== Onderhoud ==
 +
=== Hoe sloop ik een locomotief uit elkaar? (vervanging koolborstels, lampjes, etc.) ===
  
U bent natuurlijk niet verplicht om de Märklin nageltjes te gebruiken. U kunt ook passende spijkers bij de plaatselijke bouwmarkt kopen. Wel de juiste diameter in de gaten houden, anders barst de biels. Eventueel met een fijne, snelle boor de gaatjes voorzichtig een beetje vergroten.
+
== Ombouw, inbouw ==
==== Plakken ====
+
=== Hoe bouw ik verlichting in d-trein rijtuigen (heb een paar setjes van Paßmann liggen) ===
Kan met lijm, of met dubbelzijdig plakband (verkrijgbaar in 3, 6 en 12mm) van de juiste breedte.
 
==== Kitten ====
 
Het is ook mogelijk de rails met siliconenkit te plakken. De ondergrond moet hiervoor geschikt zijn. Voordeel is dat de rail heel gemakkelijk los te halen zijn. Afhankelijk van de ondergrond zijn de resten kit ook makkelijk te verwijderen.
 
==== dmv ballast ====
 
Verschillende firma's bieden ballastbedden aan. Deze kunnen ook als fixeer inrichting dienen.
 
 
 
Bijvoorbeeld:
 
* Noch 99418 (Noch)
 
* Heki 3187 (Amazon)
 
* Merkur Z 203500 (Merkur)
 
* Jeweha ??? (Jeweha)
 
 
 
* Zelfbouw uit kurk
 
 
 
== Werken in de praktijk: ==
 
*  aanbevolen gereedschap
 
Omdat Z schaal zeer klein materiaal heeft, is fijn gereedschap zeer aan te bevelen.
 
<gallery caption="Diverse gereedschappen die van pas kunnenkomen" perrow="3" widths="200" heights="200">
 
Bestand:ZGereedschap_Diamantschijf.png|Diamantschijf (Dremel)
 
Bestand:ZGereedschap gewone slijpschijf.png|Standaard slijpschijf (Dremel)
 
Bestand:ZGereedschap Multitool (Dremel).png|Aansluitkop van multitool (Dremel)
 
Bestand:ZGereedschap_Hoofdloupe.png|Hoofdloupe met verwisselbare lenzen en koplamp
 
Bestand:ZGereedschap_Set_schroevendraaiers.png|Setje horlogemakerschroevedraaiers (Plat- èn kruiskop!)
 
Bestand:ZGereedschap soldeerbout 25W.png|Electrische soldeerbout van 25W
 
Bestand:ZGereedschap_Set_tangetjes.png|Set tangetjes
 
Bestand:ZGereedschap_Nagelgarnituur.png|Gewoon nagelgarnituurtje (pincet, vijl, schaartje, etc.)
 
Bestand:Standaard_met_loupe.png|Kleine standaard met krokodillebekjes en loupe
 
</gallery>
 
  
*  rails
+
<br style="clear:both" />
**  isolatie
 
*  locs
 
*  digitaal
 
*  toebehoor
 
*  scenery
 
*  baan
 
**  afmetingen
 
**  DO's and DON'Ts
 
  
== Onderhoud ==
 
*    Hoe sloop ik een locomotief uit elkaar? (vervanging koolborstels, lampjes, etc.)
 
*    Hoe sloop ik wissels?
 
*    Hoe voorkom ik roest op de rails
 
== Ombouw, inbouw ==
 
*    Hoe bouw ik verlichting in d-trein rijtuigen (heb een paar setjes van Paßmann liggen)
 
*    Inkorten/ op maat maken van rails
 
 
== Zelfbouw van ==
 
== Zelfbouw van ==
 
* Brugpeilers
 
* Brugpeilers
Regel 123: Regel 106:
 
*    Mogelijk een artikel over de geschiedenis van Miniclub/Z-scale
 
*    Mogelijk een artikel over de geschiedenis van Miniclub/Z-scale
 
Deze afbeelding toont het verschil tussen een H0 en een Z locomotief  (BR 103 van de Deutsche Bahn)
 
Deze afbeelding toont het verschil tussen een H0 en een Z locomotief  (BR 103 van de Deutsche Bahn)
 +
 +
[[Bestand:Loc in luciferdoos.png|thumb|260px|left|Een locomotief van Z past letterlijk in een lucifersdoosje]]
  
  
 
<!-- Extra artikelen -->
 
<!-- Extra artikelen -->

Huidige versie van 6 apr 2013 om 09:21

In Bewerking !
Ermin

Uitbreiding geometrie

banen

Voorbeelden van banen

Werken in de praktijk:

locs

digitaal

toebehoor

scenery

Huisjes, bruggen en andere zaken worden in gelimiteerde hoeveelheden en verscheidenheid door verschillende fabrikanten geleverd. Voor meer speciaal spul in gelimiteerde oplage bestaan enkele gespecialiseerde bedrijven. Zelfbouw is een optie. 3D printen is een mogelijkheid. Een andere is het (zelf) maken van bouwplaten. Uiteraard zijn bouwplaten niet gedetailleerd, maar als detail minder belangrijk is, is het een interessante optie. In ieder geval bent u alleen gelimiteerd door uw eigen fantasie.

standaard scenery

speciale uitgaven

3D printen (commercieel)

3D printen (zelf doen)

bouwplaten (commercieel)

bouwplaten (zelf doen)

baan

afmetingen

Perron
Bovenaanzicht van een simpel perron
Dwarsdoorsnede van een typisch perron

Bovenop de grondplaat, hiernaast in rood weergegeven, komt de rail te liggen. In de tekening is geen rekening gehouden met een railbed. Dat komt er eventueel nog bij.

Een goederenplatform is typisch 9 mm hoog, en ligt 9 mm vanaf de hartlijn van de rail.

Rails liggen 50 mm uit elkaar (hart-afstand). De hoogte van de rails is 3 mm, inclusief de biels en exclusief het railbed.

Een centraal platform is normaal 32 mm breed en 7 mm hoog. De overkapping is 27 mm hoog, inclusief de hoogte het platform. De breedte van de kap is 30 mm, 2 mm smaller dan het platform. De zijden van het platform ligt evenals bij een goederenplatform 9 mm vanaf de hartlijn van de rail.

De afmetingen zijn voor een rechte rail. Worden gebogen rails gebruikt worden de afstanden tot de rail groter, afhankelijk van de diameter van de bocht, en de gebruikte wagons. Lange D-trein wagons hebben meer ruimte nodig dan korte 2-assige goederen wagons.

met bovenleiding
zonder bovenleiding
Begrenzingen volgens NEM 102

Buitenafmetingen van voertuigen op rechte rails

Begrenzingen volgens NEM 103

Buitenafmetingen van voertuigen op gebogen rails

Begrenzingen volgens NEM 301

Buitenafmetingen van voertuigen op rechte rails met lage pantograaf

Schema voor afmetingen op verschillende niveaus

stijgingen

Glooiende helling maximale stijging 4,5%
Helling volgens Märklin specificaties, 2,5%
3D aanzicht van een stijgspiraal volgens Märklin specificaties, 2,5%
Zijaanzicht van een 4% stijgspiraal
3D aanzicht van een 4% stijgspiraal

Stijgingen zijn in principe niet veel anders dan bij andere schalen. Door Märklin wordt maximaal 2,5% aangehouden (mini-club-Praxis van Karl Albrecht). Bij een doorrijhoogte van 40mm geeft dit maar liefst een raillengte van 1,6 meter. Voor een Z-baantje een gigantische afstand. Een stijgspiraal wordt dan haast noodzakelijk.

In de praktijk wordt echter de soep niet zo heet gegeten. In Z prevaleren meest de kleinere oppervlakten, waardoor ook de treinlengtes beperkt blijven. Hier van uitgaande kunnen de locomotieven stijgingspercentages van 5% bereiken. Het dubbele dus van wat aanbevolen, waardoor de raillengte gehalveerd kan worden. De kleinere locs kunnen het hiermee zwaar hebben. Het probleem is gewoonlijk de tractie. Hoe meer wielen, hoe meer tractie, net als in het echt. Z-locs hebben standaard geen antislip wielen, hoewel ze wel daarmee uitgerust kunnen worden. In de praktijk kunnen gewone e-locs met wielschema B0-B0 (8 aangedreven wielen) en 4 D-trein wagons erachter zo'n 5% helling best halen. Maak zo'n helling echter niet te lang. Het motortje krijgt wel op z'n duvel op die manier.

Een helling zal maar zelden precies een percentage zijn. Zorg ervoor dat je naar beneden afrond.

Met antislip wielen eronder zijn veel grotere hellingen bereikbaar. Of dat goed is voor de motor op de lange duur is te betwijfelen. Een negatief effect van de antislip wielen is natuurlijk de stroomopname, altijd een heikel punt bij Z.

Wat wél belangrijk is, is de aanloop naar een helling. Als de baan abrupt van horizontaal naar een helling overgaat, is het mogelijk dat precies op de knik de wagons ontkoppelen. Het is daarom beter, en ook natuurgetrouwer, om een helling geleidelijk aan te vangen: eerst 1%, de volgende rail 2%, daarna 3%, enzovoorts, totdat de maximale stijging bereikt is. Bij een stijgingsspiraal is het aan te bevelen om de aanloop buiten de spiraal te laten beginnen. De hoogte boven de spoortjes kan bij een niet te grote stijging te laag worden, zeker als bovenleiding gebruikt wordt (zie de afbeelding rechts "3D aanzicht van een stijgspiraal volgens Märklin specificaties". Het is natuurlijk altijd mogelijk om de spiraal te vergroten, maar dat is niet altijd een optie.

Overigens kloppen de door Märklin geleverde peilers niet met het aanbevolen stijgingspercentage. De peilers van Märklin geven bij gebruik van rechte rails (110mm) 3,6% stijging. Indien u toch Märklin peilers wilt gebruiken kunt u deze uiteraard inkorten tot de gewenste hoogte.

De afbeeldingen rechts zijn gemaakt met behulp van Wintrack 9.0 3D.

geluidsreductie

DO's and DON'Ts

Onderhoud

Hoe sloop ik een locomotief uit elkaar? (vervanging koolborstels, lampjes, etc.)

Ombouw, inbouw

Hoe bouw ik verlichting in d-trein rijtuigen (heb een paar setjes van Paßmann liggen)


Zelfbouw van

  • Brugpeilers
  • Bedding
  • Opritten en bruggen
  • railbedding

Digitaal

  • Het inbouwen
  • Het gebruik van digitale besturing (Ik gebruik zelf Rautenhaus)

Andere makers

  • Overeenkomsten en verschillen met Microtrains, Rokuhan en anderen (Dit zal mogelijk enige reclame kunnen bevatten.)
  • Scenery van Faller, Noch, Kibri en anderen
  • Bruggen
  • Seinen

achtergronden

Model van een locomotief van type BR 103 van de Deutsche Bahn. De achterste lok is schaal H0, daarvoor staat dezelfde lok in schaal Z.
  • Mogelijk een artikel over de geschiedenis van Miniclub/Z-scale

Deze afbeelding toont het verschil tussen een H0 en een Z locomotief (BR 103 van de Deutsche Bahn)

Een locomotief van Z past letterlijk in een lucifersdoosje