De baan van BoschSpoor

BoschSpoor
Baan specificaties:
Rails :	M-Rail
Afmetingen (l x b):	255 x 110 cm
Land :	Duits heuvelland
Thema :	Nevenlijn met kopstation
Tijdperk:	I / II
Besturing:	analoog, deels automatisch met relais en schakelrails
Ontwerp:	eigen ontwerp van RoelMarklin

Inleiding

In een heuvellandschap ligt een gezellig dorp dat het beginpunt is van een regionale lijn. Het station heeft een kleine locloods voor dagelijks onderhoud, wat goederenvervoer en is ook het beginpunt voor een klein boemeltreintje dat verder het gebied ingaat. De regionale lijn zelf gaat via keertunnels het dal in, waar het aansluit op een andere, drukkere regionale lijn. Het tijdsbeeld is globaal gesitueerd in periode I / II.

De baan bestaat uit 2 volledig van elkaar gescheiden banen: de onderbaan Goyatz en de bovenbaan Oberried.

De onderbaan Goyatz heeft een schaduwstation op niveau 1, een passeerstation Goyatz en een schaduwstation op niveau 1. Deze baan is ingericht voor 6 (analoge) treinen, die geheel automatisch geschakeld door relais en schakelrails hun rondjes rijden. Op het station Goyatz is een derde spoor. Dit spoor leidt naar een tunnel en een 2-sporig schaduwstation met kopsporen. Op dit baantje rijden 2 korte treintjes aangestuurd door de pendelautomaat 6600, waarbij door een relais de treinen om en om rijden.

De bovenbaan Oberried bestaat uit een kopstation met een lang reizigersperron en een goederenperron, een locverzorging en wat goederensporen. Het het kopstation, dat op niveau 4 ligt, is verbonden met een keerlus op niveau 3. In deze keerlus zijn 3 wachtsporen opgenomen zodat er een afwisselend treinverkeer mogelijk is. Er kunnen op de bovenbaan ook 6 treinen rijden. Het kopstation wordt volledig handmatig bediend, de keerlus is automatisch geschakeld met relais en schakelrails.

Vanuit het kopstation is ook een Bergspoor (niveau 5) aangelegd waarop 2 treinen rijden. Tenslotte is er nog op niveau 6 een kort pendelbaantje Blausee zichtbaar dat zich tussen 2 tunnels afspeelt. Ook hier rijden 2 treinen, die elkaar passeren op het zichtbare station Blausee.

Terwijl de basis treindienst op de onderbaan en de beide pendelbanen gereden wordt kan naar hartenlust gerangeerd worden op het kopstation op niveau 4. De bediening van wissels en het in- en uitschakelen van spoorsecties op dit station geschiedt geheel handmatig: Loc omlopen, naar het locdepot voor verzorgen, bijplaatsen van wagons, rangeren van de goederentrein enz. Als er een trein voor vertrek gereed staat wordt er gewacht op de binnenkomende trein van niveau 3 waarna deze trein kan vertrekken.

Het bergspoor kan onafhankelijk van het kopstation bediend worden. De keerlus, die gedeeltelijk in een tunnel ligt, wordt afwisselend linksom en rechtsom bereden. De trein stopt in de tunnel, waardoor er enige wachttijd mogelijk is.

In dit overzicht wordt de bouw van de baan en het overzicht van de analoge schakelschema's in detail beschreven.

Ruimte

De baan is gebouwd in een kleine kamer van 2 x 3,50 m, gelegen aan de zuidwest kant op de eerste verdieping. De kamer heeft aan één kant een schuine wand, die halverwege de wand de hoek omgaat. Dit is op de eerste foto duidelijk te zien. De ruimte is tevens ingericht als de huisbibliotheek om de verzameling boeken kwijt te kunnen. De boekenkast is tegen de achterwand geplaatst. Aan de linkerkant van de treinbaan is een loopruimte naar het raam. Aan de wand komt nog een smalle vitrine om de verzameling treinen en wagons, die niet op de treinbaan actief zijn, te kunnen plaatsen.

• Ruimte
• 

  de treintafel
• 

  zicht op het raam
• 

  zicht op de boekenkast

Ontwerp

De baan bestaat uit 6 niveaus. Niveau 1 (onderbaan) is het schaduwstation, dat 3 opstelsporen en 1 doorrijdspoor heeft. Het schaduwstation wordt in beginsel linksom bereden: de eerste 3 wissels staan altijd rechtsleidend. Het vierde wissel is rechtsleidend voor het afwisselend laten vertrekken van de treinen in het schaduwstation. Als dit wissel linksleidend is, ontstaat er een doorrijdspoor: de trein keert direct weer terug naar niveau 2.

De helling tussen niveau 1 en niveau 2 is enkelsporig. Niveau 2 (middenbaan) heeft een station, waar de treinen elkaar kunnen passeren. Dit station heeft ook een kopspoor, dat gebruikt kan worden voor wat goederenwagons en voor een kleine lokale pendeltrein naar het kopstation op niveau 2. Op niveau 2 is ook een tweesporig schaduwstation gebouwd. De pendeltrein rijdt naar een schaduw-kopstation waar een 2e trein staat te wachten. Zo kan een afwisselend pendelverkeer met 2 treinen uitgevoerd worden.

Niveau 3 is een keerlus die leidt naar niveau 4. In de keerlus zijn 3 secties ingericht. Een trein die de keerlus inrijdt laat de trein aan het eind van de keerlus vertrekken naar niveau 4. Ondertussen schuift de trein op de middelste sectie door naar de laatste sectie en de binnenkomende trein van de laatste sectie naar de middelste sectie.

Het niveau 4 (station) bestaat uit een kopstation met twee sporen langs een lang perron, twee sporen langs een kort perron en 3 sporen langs een goederenperron. Het station heeft een locloods en een 3-sporig depot voor locverzorging (kolen en water). Ook zijn er een paar korte opstelsporen voor een losse loc, wagon of goederenwagens.

Aan het eind van de lange perronsporen liggen overloopwissels. Deze wissels kunnen gebruikt worden om de locomotief te laten omlopen. De locomotief kan dan ofwel weer aan de kop van de trein geplaatst worden ofwel naar het loc verzorgingsdepot rijden voor kolen en water innemen. Via de overloopwissels kan ook een bagage wagon aan het eind van de (vertrekkende) trein worden geplaatst.

Vanuit de sporen langs het korte perron is een bergbaan bereikbaar. Deze baan (niveau 5) heeft een (deels in de berg gelegen) keerlus en komt zo weer terug in het kopstation. De keerlus wordt automatisch afwisselend linksom en rechtsom bereden. Naast de perronsporen ligt nog een kort spoor met een locloods, speciaal voor dit Bergspoor.

Tenslotte ligt er in de linkerhoek nog een kleine pendelbaan met een station en 2 kopsporen in een berg. Ook op deze baan rijden 2 treinen automatisch, die elkaar in het zichtbare station passeren.

Het ontwerp is getekend met WinTrack v 13.

• Ontwerp
• 

  onderbaan (niveau 1)
• 

  middenbaan (niveau 2)
• 

  keerlus (niveau 3)
• 

  station met depot en bergbaan (niveau 4 en 5)
• 

  spoorgebruik station niveau 4 en 5
• 

  zichtbare sporen
• 

  3D impressie
• 

  3D impressie van de linkerzijde
• 

  3D impressie van de rechterzijde

Bouw van de baan

Onderstel

Als onderstel voor de treintafel zijn een paar kasten met 3 schuifladen, een lange diepe archiefkast en een kast met plank gebruikt. Alles is op maat gemaakt. In een van de laden zijn de trafo's opgenomen. Over deze kasten is een plaat MDF van 18 mm dik gelegd. Zie de foto voor een globale indeling.

opbouw treintafel

aanleg schaduwstation niveau 1 (1e opzet)

Het schaduwstation op niveau 1 bestaat uit een keerlus waarin 3 wachtsporen en 1 doorrijdspoor zijn opgenomen. Alleen de wissels, die van belang zijn voor de keuze van de route van de trein, zijn elektrisch bedienbaar. De overige wissels zijn handwissels of oude elektrische wissels. De M-rails zijn aanvankelijk met schroefjes vastgezet. Omdat dit soms problemen geeft met een sleper zijn in tweede instantie de rails ter plaatse van de voegen op dubbelzijdig tape gelegd. Hierdoor wordt ook het geluidsniveau wat lager.

Nadat ook het bovenliggende niveau provisorisch was aangesloten kon een uitgebreid proefbedrijf starten. Hierbij is de werking van het schakelsysteem langdurig getest. Dit schakelsysteem bestaat uit schakelrails (5146, 5147, 5213), contactrails (5105) en relais (7045, 7245). Ook hebben alle locomotieven in de normale rijstand en in de rijstand met tender voor, met diverse wagons (Märklin, Trix, Fleischmann) met standaard koppelingen, Märklin kortkoppelingen, Fleischmann standaard koppelingen en Fleischmann normale koppelingen) hun rondjes gereden.

Na verloop van tijd bleken er een aantal problemen te ontstaan. Zie de foto "probleem locaties". Op een van de wissels traden wat ontsporingen op. De oorzaken zijn niet helemaal duidelijk geworden omdat het niet vaak gebeurde en ook weer niet met elke loc of steeds dezelfde loc. Wel werd duidelijk dat de combinatie van dit wissel en de tegenboog erachter niet goed functioneerde.

Ook met de schakelingen ontstonden regelmatig problemen. De draadjes, die in de klemmetjes van de 7245 zaten, lieten los, maakten onderling en contact en zelfs de werking van de 7245 liet te wensen over. Bovendien waren diverse draadjes verlengd, waardoor de verbindingen ook niet altijd goed functioneerden.

Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald. Daarom heb ik het ontwerp van het schaduwstation aangepast. Alle draden zijn opnieuw getrokken, nu zonder verlengingen. De relais 7245 zijn vervangen door een Viessmann relais 5552, waar gewone stekkers in passen. Dit wordt in het hoofdstuk "schakelingen" beschreven.

• aanleg schaduwstation niveau 1 (1e opzet)
• 

  ontwerp schaduwstation niveau 1 (1e opzet)

• 

  schaduwstation linkerzijde

• 

  schaduwstation middensectie

• 

  schaduwstation rechterzijde

• 

  schaduwstation overzicht

• 

  schaduwstation schakelrelais

• 

  probleem locaties

aanleg schaduwstation niveau 1 (2e opzet)

In de tweede opzet van het schaduwstation zijn verbeteringen aangebracht. Allereerst is de keerlus kleiner gemaakt en helemaal aan de linkerzijde gelegd. Als er een ontsporing zou optreden is de gehele keerlus te bereiken vanuit het gat, dat op de plaat van niveau 2 en 3 is uitgespaard. Tevens zijn er langs de buitenzijde van de boog houten blokjes geplaatst. Een ontspoorde loc of wagon kan daardoor niet onder de hellingbaan terecht komen.

Alle draden van de wissels en de spoorsecties zijn opnieuw getrokken en gesoldeerd. De 2 relais 7245 zijn vervangen door één relais Viessmann 5552. Voor de bediening van alle relais, wissels en spoorsecties heb ik een schakelbord gebouwd. Dit schakelbord zit in een lade onder de baan gemonteerd. Op dit schakelbord zijn ook de relais voor het schaduwstation niveau 0 gemonteerd. De verbinding met de baan zelf komt tot stand via stekker kroonsteentjes, waardoor het paneel eenvoudig los te koppelen en uit te nemen is.

• aanleg schaduwstation niveau 1 (1e opzet)
• 

  ontwerp schaduwstation niveau 1 (2e opzet)

• 

  schaduwstation linkerzijde

• 

  schaduwstation middensectie

• 

  schaduwstation rechterzijde

• 

  schaduwstation overzicht

• 

  bescherming tegen wegschieten van ontspoorde wagons

• 

  schaduwstation relais Viessmann 5552 en Märklin 7045

• 

  onderzijde schakelpaneel

• 

  stekker kroonsteentjes

aanleg niveau 2 met schaduwstation

De helling van niveau 1 naar niveau 2 is 2,8 % en overbrugt een hoogteverschil van 12 cm. Alle treinen kunnen deze helling zonder problemen berijden. De hellingbaan eindigt aan de linker voorzijde van de baan. Aan de voorzijde van de baan ligt een passeerstation. De treinen passeren elkaar rechtsrijdend. Via relais worden de stopsecties in het station geschakeld, zodat er geen treinen op het enkelspoor tegenover elkaar komen te staan. Via schakelrails 5213, 5146 en 5147 worden de wissels in de juiste stand gezet voor zowel de aankomende als de vertrekkende treinen.

Het passeerstation heeft ook nog een kopspoor. Hier kunnen wat goederenwagons geplaatst worden. Ook wordt het kopspoor gebruikt voor een locale pendeltrein. Dit wordt in het volgende hoofdstuk beschreven.

De trein, welke op het passeerspoor is aangekomen, vervolgt door het automatisch treinbedrijf zijn reis naar het schaduwstation. Dit schaduwstation heeft 2 sporen. De trein kiest het vrije spoor en laat de wachtende trein op het andere spoor vertrekken.

De draden voor de stroomtoevoer voor de treinen (rood) en wissels en relais (geel), massa (zwart i.p.v. bruin) en schakelingen (blauw) zijn op het zichtbare gedeelte onder de plaat gelegd. De draden zijn via boekbinders geleid. Op het onzichtbare gedeelte zijn de draden aan de bovenkant van de plaat gelegd. Ook hier zijn de boekbinders als geleiders toegepast. Ook alle relais voor de functies op niveau 1 zijn aan de bovenkant op de plaat gemonteerd. Bij de afbouw van de scenery wordt hier een demontabel plaatje overheen gelegd, zodat altijd gemakkelijk toegang tot deze relais verkregen kan worden als dat nodig mocht zijn. Voor de doorvoer van de dradenbundel naar de onderkant van de onderste plaat zijn de draden in een slangetje gestopt. Dit is ter bescherming gedaan voor het geval je ooit bij werkzaamheden per ongeluk achter een draadje blijft hangen en dit kapot trekt.

• aanleg niveau 1 (passeerstation met kopspoor en schaduwstation)
• 

  ontwerp niveau 1

• 

  helling van niveau 0 naar niveau 1

• 

  plaat voor niveau 1 is geplaatst

• 

  passeerstation linkerzijde

• 

  passeerstation middengedeelte

• 

  passeerstation rechterzijde

• 

  passeerstation overzicht

• 

  schaduwstation niveau 1, helling vanaf niveau 0 en "het gat" voor noodgevallen

• 

  schaduwstation niveau 1

• 

  rechterzijde niveau 1

• 

  overzicht niveau 1

• 

  overzicht relais en geleide bedrading op niveau 1. Een en ander is straks buiten zicht.

• 

  overzicht geleide bedrading op niveau 1 (onderzijde plaat)

• 

  draden van niveau 1 naar niveau 2 zijn in een slangetje geleid.

• 

  loods weg en werken linkerzijde station Goyatz

aanleg pendelbaan op niveau 2

In de tunnel na het passeerstation ligt een wissel dat aansluit op twee kopsporen. Daardoor kunnen hier 2 pendeltreinen elkaar afwisselen. De schakeling gebeurt met de Märklin 6600, een relais 7045 en 3 schakelrails 5146.

Het principe van het pendelverkeer werkt als volgt:

Er staat een trein in het station langs het perron (positie 3). De andere trein staat op het rode gedeelte van het rechterspoor in de tunnel (positie 2). De trein in het station vertrekt, rijdt de tunnel in en kiest het linkerspoor. Na de passage van de schakelrail in dat spoor stopt de trein op positie 1, schakelt om (door de 6600), wacht een tijdje (instelbaar op de 6600) en rijdt terug. Als de loc over de schakelrail rijdt wordt het wissel omgelegd en komt het relais in de andere stand. De trein stopt daardoor op het rode gedeelte. De andere trein krijgt door het relais 7045 spanning en gaat rijden naar het station. Net voor het station wordt via de schakelrail de 6600 weer geactiveerd: de trein stopt langs het perron, schakelt om en wacht een tijdje. En zo begint het weer van voor af aan.

• aanleg pendelbaan op niveau 2
• 

  ontwerp pendelspoor op niveau 2

• 

  schakeling pendelbaan met Märklin 6600

• 

  perron Pendelspoor Goyatz

• 

  sfeer rond 1900 op het perron

• 

  detail sfeer op het perron

aanleg hellingbaan niveau 3 naar niveau 4

In de tunnel ligt een meegebogen wissel dat aansluit op een keerlus op niveau 3. Dit niveau ligt op + 22 cm ten opzichte van niveau 1. De helling is iets steiler, namelijk 4,5%, maar dit is voor de tenderlocs en korte treinen geen probleem. De bogen in de helling bestaan zoveel mogelijk uit R2 (5200).

De trein die uit de tunnel komt rijdt met een boog met de klok mee naar niveau 4. Hierdoor is er een stukje van de boog als een klein paradespoor zichtbaar. Ook heb ik met een paar wagons met remmershuisje profielmetingen ter controle uitgevoerd. Dit is gebeurd bij de kruising tussen de hellingbaan en het schaduwstation en bovenaan de hellingbaan bij de schuine kant. Ook is gekeken of het later aan te leggen bergspoor zonder problemen de hellingbaan kan kruisen.

De keerlus is ingericht met 3 wachtsporen. Op de secties B en C staat een trein. De trein die vanaf niveau 4 vertrekt, rijdt de keerlus tegen de klok in en stopt bij sectie A. Bij schakelrail 44 wordt het relais Viessmann 5552 (linkerdeel) bediend waardoor de trein op sectie C vertrekt. Deze trein zet vlak voor binnenkomst op niveau 4 via schakelrail 41 het relais Viessmann 5552 (rechterdeel) om waardoor de trein op sectie B vertrekt en stopt bij sectie C. Bij schakelrail 46 worden beide delen van het relais weer omgeschakeld. Daardoor kan de trein van sectie A naar sectie B rijden.

• aanleg keerlus en hellingbaan naar niveau 4
• 

  ontwerp keerlus niveau 3

• 

  helling van niveau 3 naar niveau 4

• 

  keerlus niveau 3

• 

  schakelschema keerlus niveau 3

• 

  overzicht kruising sporen in de hellingbaan

• 

  paradespoor in de hellingbaan.

• 

  keerlus in helling naar niveau 4 met paradespoor en zicht op niveau 1 en niveau 2

• 

  hellingbaan naar niveau 4 vanaf de kopse kant bezien

• 

  paradespoor in de hellingbaan

• 

  bovenaanzicht

• 

  kruising hellingbaan met schaduwstation

• 

  profielmeting schaduwstation - hellingbaan - niveau 4

• 

  profielmeting bij schuin dak

• 

  kruising hellingbaan met toekomstig bergspoor

• 

  kruising hellingbaan met bergspoor (definitief)

aanleg kopstation op niveau 4

Na de tunnel in het bovenste gedeelte van de hellingbaan komt het eindstation in zicht. Dit station heeft 2 sporen langs een lang perron. Deze sporen worden gebruikt door de personentreinen. Voor een korte (pendel) en voor de trein op het bergspoor (niveau 5) zijn twee sporen langs een kort perron beschikbaar. Aan de andere zijde van het station zijn een paar goederensporen gesitueerd. Ook is er een locloods, een verzorgingsdepot en een aantal korte opstelsporen aanwezig.

Het basis kopstation is op een plaat gemonteerd van 1.80 x 0.50 m. Het groene gedeelte met de korte perronsporen en het begin van het bergspoor is op een aparte plaat gelegd. Deze plaat is tegen de plaat met het basis kopstation gelegd. Hetzelfde is aan de andere kant bij het verzorgingsdepot gedaan. Door deze keuze is het kopstation relatief eenvoudig te verwijderen indien dit om welke reden dan ook nodig zou zijn. De draden zijn via kroonsteentjes en boekbinders gevoerd naar 4 blokken stekkerkroonstenen. Vanuit deze blokken gaan de draden naar het schakelpaneel. De verbindingen tussen de basisplaat en de toegevoegde platen zijn eveneens via stekkerkroonstenen gemaakt. Het voordeel van dit soort verbindingen is dat het losmaken simpel en eenvoudig is. Uiteraard zijn er uit de telecom en electronica wereld andere (en misschien wel betere) oplossingen maar op deze baan voldoen de stekkerkroonstenen goed.

Aan de voorzijde van het station is nog een kort spoor gelegd dat leidt naar een locloods voor het bergspoor.

• aanleg kopstation niveau 4
• 

  ontwerp kopstation niveau 4 (met bergbaan)

• 

  indeling gebruik station

• 

  montage draden

• 

  voorbeeld identificatie van de draden (1)

• 

  voorbeeld identificatie van de draden (2)

• 

  overzicht station gericht naar het stationsgebouw

• 

  overzicht station gezien vanaf het stationsgebouw

• 

  zicht op de kopsporen

• 

  zicht op het station op niveau 4 en het kopstation

• 

  zicht op het station op niveau 4 en het kopstation

• 

  zicht op het station en het loc verzorgingsdepot

• 

  zicht op sporen van het locdepot

• 

  aansluiting van het locdepot

• 

  loods weg en werken

• 

  loods weg en werken

aanleg bergspoor niveau 5

Vanuit het kopstation Oberried is een bergspoor aangelegd. Dit spoor bestaat uit een grote lus om een dorpje. Een gedeelte van deze lus is in een berg gelegen, zodat de indruk wordt gewekt dat het twee afzonderlijke sporen zijn. Het wissel dat in deze lus is opgenomen wordt met een schakelrail bediend. Daardoor rijdt de trein afwisselend linksom en rechtsom. Er is een kleine halte Obergittersee en bij het dorpje een klein stationnetje Bad Berg, waar de trein altijd stopt. Ook in de tunnel in de lus is een stopsectie opgenomen, zodat de trein niet direct weer aan de andere kant tevoorschijn komt. Met een grote vakwerkbrug wordt het paradespoor, dat naar het kopstation leidt, gekruist. Op de brug liggen K-rails omdat dit een mooier effect geeft dan de M-rails op een brug.

• bergspoor
• 

  schema van het bergspoor

• 

  overzichtsfoto van het bergspoor

• 

  bovenaanzicht van de lus

• 

  detail draden onder de rails

• 

  vertrekpunt station Oberried

• 

  kolenvoorraad Bergspoor station Oberried

• 

  overzicht locverzorging Bergspoor station Oberried

• 

  halte Obergittersee

• 

  station Bad Berg

aanleg keerspoor niveau 6

in de linkerhoek van de baan komt nog een kort pendelspoor, waarop 2 treinen kunnen rijden, die elkaar in een station op het zichtbare gedeelte passeren. Om het treinverkeer geheel automatisch te laten verlopen wordt gebruik gemaakt van 4 schakelrails, 2 relais en 2 keerautomaten, die medeforumlid Hanzi heeft gemaakt. Via een schakelrail wordt de keerautomaat geactiveerd waardoor er een omschakelpuls op de middengeleider in een spoorsectie wordt gezet. De daar aanwezige loc wordt omgeschakeld.

Het werkt als volgt: Er staat een trein op sectie 1 en een trein op sectie 2. Trein 1 op sectie 1 vertrekt en geeft via schakelrail 52 een omschakelpuls aan trein 2 op sectie 2. Op schakelrail 54 gaat relais 14 om waardoor trein 1 stopt op de rode sectie in het station en trein 2 gaat rijden. Trein 2 rijdt via het rechterspoor door het station. Op schakelrail 51 gaat relais 13 om waardoor trein 1 gaat rijden. Trein 2 stopt op de rode sectie 1.

Trein 1 geeft via schakelrail 56 een omschakelpuls aan trein 2, die op sectie 1 staat. Trein 1 schakelt via schakelrail 58 de beide relais in de andere stand waardoor de trein op sectie 1 gaat rijden.

• niveau 6
• 

  schema van het pendelspoor op niveau 6

• 

  schakelschema pendelspoor niveau 6

analoge schakel schema's

De bediening van de wissels vindt plaats via de schakelrails 5213, 5146 en 5147 en de contactrails 5105. Om het automatisch treinverkeer mogelijk te maken zijn stopsecties in de baan geplaatst en zijn relais 7045 en Viessmann 5552 toegepast. Om mogelijk te maken dat alle treinen van de baan afgehaald kunnen worden resp. naar een startpositie gebracht kunnen worden, zijn een aantal commando's voor het bedienen van de wissels of de relais ook handmatig via drukknoppen te geven. Hiervoor worden schakelkastjes Viessmann 5550 en 5547 gebruikt.

De aansluitingen van de draden aan de schakel- en contactrails is op drie manieren uitgevoerd : (1) via stekkers aan de buitenzijde, zoals Märklin dit in haar voorbeelden steeds laat zien, (2) door het solderen van de draden aan het contact aan de onderzijde van de schakel- resp contactrail en (3) door de stekkers aan de binnenzijde te bevestigen. In de zichtbare gedeelten zijn de oplossingen (2) en (3) toegepast, in de onzichtbare gedeelten komen alle oplossingen voor. Oplossing (2) is de meest toegepaste oplossing.

In een aantal gevallen is het gewenst om de draden (voor een deel) onder de rails te laten lopen. Hiervoor worden boekbinders, diameter 6 mm, gebruikt, die met strookjes dubbelzijdig tape worden vastgezet.

• analoge schakelschema's
• 

  schakelrails 5146, 5147 en 5213 (vlnr)

• 

  contactrail 5105; let op de gedeeltelijk onderbroken spoorstaaf aan de onderzijde!

• 

  oplossing (1) - stekkers volgens Märklin

• 

  oplossing (2) - gesoldeerd

• 

  oplossing (3) - stekkers aan de binnenzijde

• 

  boven vlnr Viessmann 5550 - Märklin 7045 - Viessmann 5552; onder Viessmann 5547

• 

  boekbinder onder M-rails

• 

  boekbinder bevestigd en bedraad

schakelingen onafhankelijk van meerdere slepers onder één trein

Een locomotief heeft een sleper voor de stroomopname. Sommige treinstellen, zoals de TEE Ram hebben 2 slepers. Ook als je personenwagons met verlichting wilt rijden en geen stroomdoorvoerende koppelingen hebt, zitten er meerdere slepers onder één trein. Meerdere slepers onder één trein kunnen problemen geven bij het passeren van de tweede (of volgende) sleper, zeker als er tussen de passage van de eerste en de tweede sleper andere schakelingen worden uitgevoerd. Daarom zijn in deze baan de schakelrails en de contact rails zo geplaatst dat er géén problemen ontstaan door het passeren van de tweede of volgende sleper. Op slechts één plek lukte dat niet. Daarvoor is een oplossing gevonden door een extra relais in de schakeling op te nemen. Deze situatie wordt beschreven bij het schakeling passeerstation op niveau 1

schakeling schaduwstation niveau 1

Het schaduwstation niveau 1 heeft 3 opstelsporen, spoor 1, 2 en 3. De rode spoorgedeelten zijn de stopsecties. Alle drie de opstelsporen zijn bezet. Het principe van het schaduwstation is als volgt: een binnenkomende trein rijdt via de wissels W37, W36, W35, spoor 4, W34 naar spoor 5. Bij schakelrail K2 wordt relais 0 in de andere stand gezet. Daardoor wordt de rode spoorsectie in spoor 5 spanningloos en komt er spanning op één van de sporen 1, 2 of 3. De daar staande trein vertrekt en schakelt bij schakelrail K10 het relais 0 weer in de andere stand. De wachtende trein op spoor 5 vertrekt eveneens en rijdt het zojuist verlaten opstelspoor op.

Welk van de drie opstelsporen geactiveerd wordt is afhankelijk van de stand van de relais 1 en 2, die samen in één Viessmann 5552 relais zitten. De schakelrail in spoor 1 zet de relais 1 en 2 gereed voor spoor 2, de schakelrail in spoor 2 doet dit voor spoor 3 en de schakelrail in spoor 3 doet dit weer terug naar spoor 1. De binnenkomende trein vanuit niveau 1 schakelt via K9 en K7 de wissels W31 en W32 in de gewenste stand, afhankelijk van de stand van de relais 1 en 2. Zie hiervoor het schakelschema in de tweede afbeelding.

Het is ook mogelijk een trein in het schaduwstation te laten doorrijden. In dat geval wordt via het schakelpaneel handmatig wissel W34 in de stand linksleidend gezet. De binnenkomende trein rijdt via W37, W36, W35 naar spoor 4 en gaat dan linksaf bij W34. De keerlus wordt dan met de klok mee bereden. Omdat in de normale stand relais 0 de spanning op de stopsectie in spoor 5 heeft staan, rijdt de trein hier gewoon door. Bij K1 wordt wissel W34 weer in de normale stand rechtsleidend gezet en de trein rijdt via spoor 4, W35, W36 en W37 weer naar niveau 2.

• analoog schakelschema schaduwstation niveau 0
• 

  nummers schakelrails, wisselnummers en spoornummers in het schaduwstation niveau 1

• 

  schakelschema met relais 0 (Märklin 7045) en relais 1 en 2 (Viessmann 5552)

• 

  functies van de schakelrails K1 tot en met K10

schakeling passeerstation op niveau 21

Het passeerstation op niveau 2 werkt volautomatisch. Een trein, die vanaf het schaduwstation op niveau 2 komt, rijdt vanaf de rechterkant via wissel W22 het station binnen en stopt op spoor 1. De trein, die vanaf het schaduwstation op niveau 1 komt, schakelt bij K14 wissel W21 in de rechtsleidende stand = de rijweg naar spoor 2. Bij K 16 wordt wissel W24 in de rechtsleidende stand gelegd. Op spoor 2 wordt bij K17 wissel W21 in de linksleidende stand gelegd en bij K18 wordt Relais R7 geschakeld. De trein stopt daarna aan het eind van spoor 2. Bij het schakelen van relais R7 vertrekt de gereedstaande trein op spoor 1 of - als er nog geen trein staat te wachten - laat de eerstvolgende trein via spoor 1 doorrijden naar het schaduwstation niveau 1. Bij K13 wordt het het relais voor de trein op spoor 2 geschakeld en kan deze trein vertrekken.

Het activeren van de stopsectie op spoor 1 resp. spoor 2 gebeurt via relais R7, een Märklin 7045 relais. De functies van K17 en K18 resp van K15 en K13 kunnen gecombineerd worden. Doordat ze nu uit elkaar getrokken zijn wordt éérst het wissel omgelegd en pas daarna vertrekt te trein. Dit komt realistischer over.

probleem met meerdere slepers onder één trein

Als een trein met meerdere slepers op spoor 2 vertrekt wordt K17 en K18 opnieuw geactiveerd. Bij K17 gebeurt er in dit geval niets: wissel W21 ligt reeds in de linksleidende stand. Maar bij K18 wordt spoor 1 weer veilig gezet. De eerstvolgende trein, die op dit spoor binnekomt stopt dan niet maar rijdt door en komt vervolgens op de hellingbaan naar het schaduwstation in frontale botsing met de tegentrein. Om dit te voorkomen wordt de activering via K18 via een extra Relais R10 toegepast. Bij K17 wordt dit relais geactiveerd, de functie bij K18 is - zoals beschreven - het veilig zetten van spoor 1. Bij K13 wordt het relais K10 gedeactiveerd : daardoor heeft K18 geen functie meer als de tweede sleper in de trein op spoor 2 bij deze schakelrail komt.

NB. Dit is de enige situatie op deze baan waar dit schakelprobleem met meerdere slepers optreedt.

• analoog schakelschema passeerstation niveau 1
• 

  nummers schakelrails, wisselnummers en spoornummers in het passeerstation niveau 1

• 

  aansluitschema relais R3, R4, R5, R6 (Viessmann 5552) en R7, R8, R9 en R10 (Märklin 7045)

schakeling pendeltrein

De schakeling, die hiervoor is beschreven, is bedoeld voor het uitwisselen van treinen, die in het automatisch verkeer tussen de schaduwstations 0 en 1 rijden. Daarnaast is er ook de mogelijkheid om met een pendeltrein tussen het kopstation op niveau 2 en het passeerstation op niveau 1 te rijden. Deze pendeltrein komt dan binnen op spoor 3. Zowel de aankomst als het vertrek van deze trein wordt automatisch ingepast om te voorkomen dat er een frontale botsing ontstaat op het spoorgedeelte tussen de wissels W 24 en W25 of dat een trein met bestemming schaduwstation 1 per abuis naar niveau 2 rijdt.

Op elk gewenst moment kan de pendeltrein vanaf het kopstation op niveau 2 vertrekken. Bij contactrail (M 5105) K30 wordt relais R9 geschakeld waardoor de stopsectie in de hellingbaan spanningsloos komt. De pendeltrein stopt in deze sectie. De eerstvolgende trein, die uit het schaduwstation 1 vertrekt, schakelt bij contactrail K25 het relais R9 weer in de andere stand. De stopsectie komt onder spanning te staan en de pendeltrein gaat weer rijden. Bij schakelrail K28 wordt wissel W25 rechtsleidend en wissel W 24 linksleidend gelegd. De pendeltrein en de trein uit schaduwstation 1 komen ongeveer gelijk aan in het passeerstation. De pendeltrein rijdt spoor 3 op en legt via schakelrail K19 wissel W25 in de linksleidende stand.

Als de pendeltrein op spoor 3 gereed is voor vertrek naar het kopstation op niveau 2 wordt handmatig relais R4 omgezet. Hiermee worden schakelfuncties voor de contactrails K25 en K27 geactiveerd. De eerstvolgende trein uit schaduwstation 1 schakelt bij K25 het relais R9 (waardoor de stopsectie op de hellingbaan onder spanning komt) en legt wissel W24 in de linksleidende stand. Bij contactrail K27 wordt relais R8 geschakeld waardoor de spanning op de stopsectie van spoor 3 komt en de pendeltrein gaat rijden. Bij schakelrail K20 wordt wissel W25 rechtsleidend gelegd en bij K29 wordt dit wissel W25 weer linksleidend gelegd. Bij K30 wordt de stopsectie op de hellingbaan spanningsloos geschakeld en wordt R8 weer omgelegd.

• analoog schakelschema pendeltrein naar niveau 2
• 

  nummers schakelrails, wisselnummers en spoornummers in de verbinding voor de pendeltrein

• 

  aansluitschema relais R3, R4, R5, R6 (Viessmann 5552) en R7, R8 en R9 (Märklin 7045)

schakelschema's gedetailleerd

De bediening van wissels en spoorsecties in de beide schaduwstations, het passeerstation in de middenbaan en de pendeltrein naar het station op de bovenbaan gebeurt in beginsel via relais en schakelrails. De bediening van het station op het bovenste niveau wordt volledig handmatig uitgevoerd. Het kan nodig zijn om de schaduwstations "leeg" te maken. Daarom zijn de belangrijkste "automatische" schakelingen ook handmatig uit te voeren.

Voor de bediening van de relais en wissels worden schakelkastjes van Viessmann type 5547 en voor het aan/uit schakelen van de spoorsecties schakelkastjes van Viessmann type 5550 gebruikt. Zie de foto "bedieningspaneel

In een Excelblad zijn deze schakelingen uitgewerkt, zie de foto's "schakelschema opzet" voor de wissels en relais en "stroomschema opzet" voor de spoorsecties. Het gedetailleerde schematische verloop van de draadverbindingen is weergegeven in de foto's "onderbaan-schakel", "middenbaan-schakel" en "bovenbaan-schakel". Voor de leesbaarheid zijn de foto's in een bovengedeelte en een ondergedeelte weergegeven. De delen overlappen elkaar.

• schakelschema gedetailleerd
• 

  Bedieningspaneel

• 

  schakelschema opzet

• 

  stroomschema opzet

• 

  schema onderbaan, bovenste gedeelte

• 

  schema onderbaan, onderste gedeelte

• 

  schema middenbaan, bovenste gedeelte

• 

  schema middenbaan, onderste gedeelte

• 

  schema bovenbaan, bovenste gedeelte

• 

  schema bovenbaan, onderste gedeelte

volgende hoofdstuk

...

Bronnen, Referenties en/of Voetnoten

---