LED strips rijtuigverlichting

LED strips als rijtuigverlichting

LED-strips in wagons/rijtuigen inbouwen is vaak een wens van veel modelspoor hobbyisten. Een verlichte wagon geeft immers een apart uiterlijk op de baan, zeker als de baan ook verlicht is met verlichte huisjes en lantaarns en er in het donker gereden moet worden. Daarnaast kan er natuurlijk ook bij daglicht met verlichte rijtuigen gereden worden, immers is dat in werkelijkheid ook het geval. Bij het inbouwen van verlichting in rijtuigen zijn er diverse keuze mogelijkheden. Van oudsher werden lampjes in gebouwd, maar in het digitale tijdperk wordt meer en meer gebruik gemaakt van LED-strips. Eén van de voordelen van het toepassen van LED verlichting is dat deze aanzienlijk minder stroom verbruiken dan lampjes. LED-strips kunnen toegepast worden voor wagon/rijtuig verlichting maar natuurlijk ook voor het verlichten van perrons en als binnenverlichting van huisjes/gebouwen. In alle gevallen dien je rekening te houden dat lampjes of LED’s gevoed moeten worden door stroom. Deze wordt veelal van de baan afgenomen middels een sleper en een massa-contact (massaveer) welke in verbinding staat met de assen van de wagon. Er zijn een aantal keuze mogelijkheden hoe je de stroomafname voor het verlichting van de wagons/rijtuigen kan toepassen.

Elk rijtuig een eigen sleper en massaveer

Indien men ervoor kiest om elk rijtuig apart te voorzien van een sleper en massaveer voor de stroomvoorziening van de LED-strip, dient je met de volgende voordelen/nadelen rekening te houden:

Voordelen:

Eenvoudig te realiseren
Geen stroomvoerende koppelingen tussen de rijtuigen nodig
Bij defect gaan van de rijtuigverlichting, geen effect op overige rijtuigen

Nadelen:

Elk rijtuig heeft een sleper en massaveer nodig
Daardoor meer geluid van de slepers op de baan.
Indien je de verlichting digitaal wilt kunnen schakelen heeft elke wagon een eigen functie decoder nodig

Alleen 1e rijtuig een sleper

In deze situatie wordt alleen het 1e rijtuig voorzien van een sleper en een massaveer. De overige rijtuigen worden voorzien van een massaveer. Via stroomvoerende koppelingen wordt de stroom van de sleper van het 1e rijtuig doorgegeven aan de overige rijtuigen.

Voordelen:

Eenvoudig te realiseren
Maar 1 sleper nodig
Nauwelijks geluidsoverlast van sleper(s)
Indien je de verlichting digitaal wilt kunnen schakelen heeft alleen 1e wagon een functie decoder nodig

Nadelen:

aanvullende kosten voor stroomvoerende koppelingen tussen rijtuigen
1e wagon met sleper moet altijd aanwezig zijn om de overige rijtuigen te kunnen voorzien van stroom

Stroomafname lokdecoder

Stroomafname van een lokdecoder is mogelijk, maar niet aan te bevelen. Afhankelijk van het type lokdecoder kan een vrije functie uitgang eventueel gebruikt worden om de rijtuigen van stroom te voorzien, echter dient rekening gehouden te worden met hoeveel stroom deze uitgang kan leveren. Het aantal te verlichten wagons zal dan ook in de praktijk sterk beperkt worden door de te leveren stroom van de decoder.

Voordelen:

Geen slepers onder de wagons nodig
Verlichting schakelbaar middels functie uitgang van de decoder

Nadelen:

Stroomvoerende koppelingen benodigd tussen de rijtuigen
Locomotief dient voorzien te worden van een stroomvoerende koppeling
belasting van de decoder beperkt het aantal te verlichten wagons

Schakelbare verlichting

Indien men de verlichting schakelbaar wilt maken kan het beste gebruik gemaakt worden van stroomvoerende koppelingen tussen de rijtuigen. Het rijtuig met de sleper wordt dan voorzien van een functiedecoder die middels een digitaal adres aangesproken kan worden en welke middels een functie de verlichting aan/uit schakelt.

Welke LED verlichting

Inbouwen van LED verlichting kan een kostbare zaak worden. Verdiep je dus van te voren in de prijzen en eigenschappen van de LED-verlichting. In sommige gevallen zijn aanvullende componenten benodigd om het knipperen van de verlichting tegen te gaan. Middels een gelijkrichter en een condensator is dit flikkeren van de verlichting in alle gevallen op te lossen. Sommige LED-verlichting strips hebben deze condensator reeds op de print geïntegreerd. Tevens zijn sommige LED-verlichtings strips dimbaar zodat de gebruiker de intensiviteit van de verlichting in het rijtuig naar eigen smaak kan instellen.
LED verlichting is er doorgaans in 3 kleuren verkrijgbaar:

Geel
Wit
Warm wit

Voor het bevestigen van de LED-strip wordt meestal dubbelzijdig kleefband toegepast om de LED-verlichting te bevestigen. De LED-verlichtings strips van Märklin is uitgerust met klemmetjes voor het bevestigen van de LED-verlichtings strip’s waardoor bevestiging met dubbelzijdig kleefband niet nodig is.

De meeste LED-verlichting is deelbaar. Dat betekent dat de LED-strip naar wens ingekort kan worden en deelbaar is in 2 of 3 delen door de verlichtingsstrip op 2 of 3 plaatsen door te knippen/zagen is, waarbij de individuele delen kunnen worden gebruikt.

Welke LED-verlichting is nu de beste?

Deze vraag is niet zomaar te beantwoorden, aangezien dit van veel factoren afhankelijk is. Naast kleur, aantal LED’s, dimbaar/niet dimbaar, deelbaarheid, lengte etc. spelen veelal ook persoonlijke smaken en voorkeuren mee, naast het verschil in prijzen. Doorgaans zijn alle LED-strips van de bekende fabrikanten toepasbaar en redelijk eenvoudig te monteren. Neem dan ook de tijd om je in de materie te verdiepen alvorens je één en ander aanschaft. Tevens dien je rekening te houden met aanvullende kosten voor slepers, stroomvoerende koppelingen en eventueel het gebruik van een functiedecoder als je de verlichting schakelbaar wilt maken. Hieronder volgt een greep uit het assortiment aan LED-strip verlichting.

Märklin 73400

De interieurverlichting 73400 (gedempt licht voor vroegere tijdperken) is een universele printplaat met meerdere (6) LED’s passend op de meeste reizigersrijtuigen in het Märklin H0-programma. Voor een kort rijtuig (bijv. Langenschwalbacher) is 73400 eenmaal nodig, voor lange rijtuigen (bijv. UIC-x met 28,2 cm) tweemaal. De printplaten kunnen meervoudig aan elkaar gestoken of ingekort worden. Bevestigingsmateriaal bijgevoegd. Voor de elektrische aansluiting is al naar rijtuigtype de afzonderlijke voeding 73404, 73405 resp. 73406 of de stroomgeleidende koppeling 72020 met massaveer 72050 noodzakelijk.

Märklin 73401

De interieurverlichting 73400 (wit licht voor modernere rijtuigen) is een universele printplaat met meerdere (6) witte LED's passend op de meeste reizigersrijtuigen in het Märklin H0-programma. Voor een kort rijtuig (bijv. Langenschwalbacher) is 73401 eenmaal nodig, voor lange rijtuigen (bijv. UIC-x met 28,2 cm) tweemaal. De printplaten kunnen meervoudig aan elkaar gestoken of gekort worden. Bevestigingsmateriaal bijgevoegd. Voor de elektrische aansluiting is al naar rijtuigtype de afzonderlijke voeding 73404, 73405 resp. 73406 of de stroomgeleidende koppeling 72020 met massaveer 72050 noodzakelijk.

Overzicht Märklin LED-strips
Art.nr.	Lengte	Kleur	Aantal LED’s	Bijzonderheden	Inbouwhandleiding
73400	?mm x ?mm	Geel	6	-	inbouwhandleiding
73401	?mm x ?mm	Warmwit	6	-	inbouwhandleiding

Foto Galerij
Märklin 73400

Digirails LED-strips

De LED-strips van Digirails zijn zelf op maat te maken en deelbaar. Er zijn diverse uitvoeringen voor H0 verkrijgbaar, met of zonder passagiers voor in de rijtuigen, in de kleuren Geel, Wit, Goudwit (warmwit). De sterkte van de verlichting van de LED’s is eventueel aan te passen door een weerstand op de LED-print te solderen. De nieuwere uitvoeringen zijn dimbaar middels een draaibare potentiometer op de LED-strip. Om het knipperen van de LED’s te voorkomen kan aanvullend een electrolytische condensator (ELCO) van 220 micro Fahrad op de print gesoldeert te worden. (Deze wordt niet meegeleverd, behalve in de inbouwsets).

Overzicht Digirails LED-strips
Art.nr.	Lengte	Kleur	Aantal LED’s	Bijzonderheden	Inbouwhandleiding
DR10G14	230mm x 6mm	Geel	14	-	Handleiding DR10
DR10W14	230mm x 6mm	Wit	14	-	Handleiding DR10
DR10Gold	230mm x 6mm	Goudwit	14	-	Handleiding DR10
DR110Y	280mm x 6 mm	Geel	10	Dimbaar	Handleiding DR110
DR110W	280mm x 6 mm	Wit	10	Dimbaar	Handleiding DR110
DR110G	280mm x 6 mm	Warmwit	10	Dimbaar	Handleiding DR110
DR100Y	280mm x 6 mm	Geel	10	Dimbaar, inbouwset inclusief figuren en condensator	Handleiding DR110
DR100W	280mm x 6 mm	Wit	10	Dimbaar, inbouwset inclusief figuren en condensator	Handleiding DR110
DR100Gold	280mm x 6 mm	Warmwit	10	Dimbaar, inbouwset inclusief figuren en condensator	Handleiding DR110

Foto Galerij
Digirails DR10G14
Rijtuig met Digirails DR10G14
Digirails DR10W14
Digirails DR10W14 (Wit)

Viessmann LED-strips

LED-strips van Viessmann zijn er in de kleuren Geel, Wit en Warmwit. De LED-strips zijn reeds voorzien van anti-knipper electronica. Hiervoor is reeds bij de oude type verlichting met 14 LED’s reeds een electrolytische condensator (ELCO) op de print gesoldeerd. Bij de nieuwere typen is het licht dimbaar in te stellen middels een potentiometer welke geïntegreerd is op de LED-print. Deze verlichting kan naar behoefte met een extra electrolytische condensator (ELCO) worden uitgerust om korte stroomonderbrekingen op te vangen.

Overzicht Viessmann LED-strips
Art.nr.	Lengte	Kleur	Aantal LED’s	Bijzonderheden	Inbouwhandleiding
50461	232mm x 9mm	Wit	14	-	Handleiding
50491	232mm x 9mm	Geel	14	-	Handleiding
50401	232mm x 9mm	Warmwit	14	-	Handleiding
50462	254mm x 7mm	Wit	11	Dimbaar	Handleiding
50492	254mm x 7mm	Geel	11	Dimbaar	Handleiding
50502	254mm x 7mm	Warmwit	11	Dimbaar	Handleiding

Foto Galerij
Viessmann 50491

Tot slot

Bovengenoemde zijn maar enkele voorbeelden van veel toegepaste LED-verlichtingsstrips. Er zijn echter veel meer leveranciers die LED-strips leveren. Ook zijn er flexibele LED-strips verkrijgbaar op rollen, die eenvoudig met een schaar zijn in te korten. Overigens is er ook nog de mogelijkheid om zelf LED-strips te maken. Daarvoor is tevens een artikel op deze wiki te vinden.