Zinkpest

Zinkpest

Wat is Zinkpest

Zinkpest treedt op tijdens een verkeerd productie-proces. Bij veel uit metalen onderdelen samengestelde modellen wordt Zamak (een zinklegering van Zink Aluminium Magnesium Koper) toegepast. Het samenstellen van Zamak is een nauwkeurig proces waarbij de verhoudingen erg nauw komen. Indien hier te veel van wordt afgeweken kan verontreiniging (die tot zinkpest zal leiden) ontstaan. Zinkpest is onomkeerbaar (tenzij men het voorwerp omsmelt) en uit zich door blaasvorming en gaten in het oppervlak. De vlek breidt zich langzaam uit en uiteindelijk verkruimelt het voorwerp. Bovendien kan zinkpest overslaan op andere zinken voorwerpen. Het woord zinkpest komt oorspronkelijk uit Duitsland, waar in de jaren '30 tot begin jaren '50 munten werden geslagen van de relatief goedkope zinklegering Zamak. De belangrijkste componenten zijn zink en aluminium, met kleine hoeveelheden magnesium en koper. Ook Märklin gebruikt Zamak voor zijn modellen.

Zinkpest bij Märklin modellen

Helaas komt het bij enkele, door Märklin gefabriceerde modellen voor, dat er zinkpest optreedt. Een niet onbekend fenomeen in de modelspoor wereld waar meerdere leveranciers die een zink met metaal-legering gebruiken voor hun modellen last van hebben of hebben gehad. Het optreden van zinkpest wordt veroorzaakt door een verkeerd productie-proces en komt gelukkig maar zelden voor. Wel vervelend als je zo’n model hebt, want zinkpest uit zich pas vaak na vele jaren en dus buiten de garantie-termijn van 2 jaar die wordt gehanteert. Ook ik ben inmiddels bij 1 van mijn modellen met zinkpest geconfronteerd. Een model uit 2002, waar nog nauwelijks mee gereden is. In 2009 heb ik het model nog uit de doos gehad om te controleren op zinkpest (aangezien ik op internet berichten over constatering van zinkpest bij dit model was tegengekomen), echter was er toen nog geen spoor van aantasting te ontdekken. In 2012 haalde ik het model uit de doos om wat aanvullende foto’s voor de Wiki te maken. Helaas brak het onderstel toen ik het model voorzichtig uit de doos haalde. Duidelijke sporen van zinkpest welke het metalen onderstel hebben aangetast en het materiaal broos maken.

Van welke modellen (Märklin artikel nummers) zijn zinkpest gevallen bekend

Marklin heeft een wat langere 'traditie' wat zinkpest betreft. Zinkpest kwam voornamelijk voor bij modelen die vlak na de 2e oorlog geproduceerd waren. Door gebrek aan goede grondstoffen en ervaring vielen na enkele jaren de modellen vanzelf uit elkaar vanwege de vele verontreinigingen in het Zamak. Er waren in de jaren 50 ook reparatiesets verkrijgbaar (nieuwe kappen/onderstellen) Van de volgende Märklin modellen is bekend dat er zinkpest gevallen bekend zijn. Het gaat vaak om productie-series van een bepaald jaar, en treedt ook binnen deze serie maar beperkt op. Raak dus niet meteen in paniek mocht je een model van onderstaande lijst bezitten en toevallig ook nog uit hetzelfde productie-jaar. Een goede visuele controle van het model is echter aan te raden om niet voor verrassingen te komen te staan.

Märklin 36805 Köf “SKW Trostberg” uit bouwjaar 2001.
Märklin 37521 “Seetal Krokodil” uit bouwjaar 2002.

Hoe te handelen bij zinkpest

Aan zinkpest zelf is niets te doen. Je kunt het niet tegen gaan of behandelen, immers het betreft een slechte legering veroorzaakt door verontreinigingen tijdens het productie-proces. Het proces kan vertraagd worden door de haarscheurtjes in de lak bij beginnende zinkpest opnieuw te lakken zodat het weer van lucht afgesloten wordt. Dit vertraagd alleen het proces, maar uiteindelijk zal het door zinkpest aangetaste onderdeel vroeg of laat alsnog sneuvelen.

Er blijft dan ook niets anders over dan het model ter reparatie aan te bieden of het model zelf te repareren.

Contact opnemen met Märklin Nederland of Märklin Duitland en na overleg het model ter reparatie aanbieden
Ter reparatie aanbieden bij de lokale Märklin dealer
Ter reparatie aanbieden bij de firma Keuterman
Zelf onderdelen bestellen en reparatie zelf uitvoeren

Indien je besluit om het model ter reparatie aan te bieden, laat je dan goed informeren over de reparatie- en verzendkosten. Volgens het EU-recht zou het product nog onder garantie behoren te vallen aangezien het een fout in het productie-proces is die vaak pas na vele jaren zich vertoond. De fabrikant kan gewezen worden op het toepassen van ondeugdelijke materialen en behoort dan ook nog garantie te geven. Let wel, je moet dan wel zin en tijd hebben om de discussie met de leverancier aan te gaan en in de praktijk is het geen garantie dat alle onkosten ook daadwerkelijk worden vergoed. Verzendkosten worden in ieder geval in rekening gebracht. Ook kun je besluiten de reparatie zelf uit te voeren. De modellen van Märklin waar zinkpest is geconstateerd, zijn echter vaak modellen die zelf erg lastig zijn om te demonteren en weer te monteren. Zowel de Köf als de Seetal-Krokodil uit 2001 / 2002 zijn nu net de modellen die uit veel te demonteren/monteren onderdelen bestaan alvorens je het door zinkpest aangetaste onderdeel kunt vervangen.

Meerdere foto's

Foto Gallerij
Zinkpest bij een Märklin 36805 Köf uit 2001
Zinkpest bij een Märklin 37521 "Seetal" Krokodil uit 2002

Conclusie

Zinkpest komt tegenwoordig gelukkig weinig meer voor. In de periode 2001/2002 zijn er echter weer enkele modellen geproduceerd waar zinkpest gevallen van bekend zijn. Vaak worden de gevolgen van zinkpast pas vele jaren na aanschaf van het model, zichtbaar. Het gaat om incidentele gevallen, alhoewel van beide in dit artikel genoemde modellen meerdere gevallen van zinkpest bekend zijn. Helaas is ook mijn model uit 2002 pas in 2012 gesneuveld aan zinkpest nadat ik deze in 2009 nog daarop had gecontroleerd en geen sporen kon ontdekken. Het door zinkpest getroffen onderdeel is gelukkig weer leverbaar, waardoor het model weer hersteld zal kunnen worden.

Verwijzingen/Links

^{Bronnen, referenties en/of voetnoten}