Bouwserie Mat '46
| Materieel '46 | |
|---|---|
| Spoorwegmij's | NS |
| Bedrijfsnummers | ELD2: 221 - 299 ELD4: 641 - 705 |
| Fabrikanten | Allan, Werkspoor, Beijnes |
| Aantal gebouwd | ELD2: 79 stuks ELD4: 65 stuks |
| Bouwjaren | 1948-1952 |
| Asvorm | ELD2: Bo'2'Bo' ELD4: Bo'2'Bo' + Bo'2'Bo' |
| Lengte over de buffers | ELD2: 44700 mm ELD4: 87100 mm |
| Max.snelheid | 125 km/h |
| Vermogen | ELD2: 796 kW ELD4: 1592 kW |
| Aanvangskracht | kN |
| Dienstgewicht | ELD2: 89 t ELD4: 169 t |
| Stroomsysteem | = 1500 volt |
| Remmen | Luchtdrukrem |
| Uit dienst | ELD2: 1957 (229) ELD2 Rest: 1974-1983 ELD4: 1950 (654), 1955 (667), 1962 (700) ELD4 Rest: 1973-1984 |
Bouwserie Mat'46
De bouwserie Mat'46 (Materieel '46) treinstellen zijn elektrische treinstellen van de Nederlandse Spoorwegen, aangeduid naar het jaar van bestelling. De treinstellen zijn in de periode 1948-1952 gebouwd door fabrikant Allan & Co´s Koninklijke Nederlandsche Fabrieken van Meubelen en Spoorwegmaterieel N.V. (Allan) uit Rotterdam. De officiële aanduiding was Plan A, AB, B en C, maar is algemener bekend onder de aanduiding Mat.'46. De treinstellen hebben de bijnaam "Muizeneus".
Ontwikkeling en bedrijf
Door het tekort aan treinstellen na de 2e wereldoorlog, besloot de NS in 1946 om nieuwe treinstellen te laten bouwen en gaf opdracht aan Allan voor de bouw van 14 vierdelige treinstellen (ELD4) en 4 tweedelige treinstellen (ELD2) . Kort daarop volgde nog een bestelling van 51 vierdelige treinstellen en 25 tweedelige treinstellen gevolgd door een derde bestelling welke bestond uit nog eens 50 tweedelige treinstellen. In de periode 1948 - 1952 kwamen 65 vierdelige treinstellen (ElD4 641-705) en 79 tweedelige treinstellen (ElD2 221-299) in dienst.
ELD2
Het tweedelig treinstel, aangeduid met ELD2, bestaat uit twee rijtuigen; type BCDk en type Ck. Het treinstel beschikt over 24 2e klasse zitplaatsen en 80 3e klasse zitplaatsen. Tevens zijn er nog 21 opklapbare zittingen.
Het BCDk deel heeft een bagageruimte met daarachter de tweede klas afdeling met 12 zitplaatsen. Deze zijn in de opstelling 1 + 2 en is te bereiken via een klapdeur. Na deze afdeling volgt een balkon met zes opklapbare zittingen en welke is af te sluiten met schuifdeuren. Het balkon geeft toegang tot de tweede klas met 12 zitplaatsen.
Deze zijn tevens in de opstelling 1 + 2. Vanuit de tweede klas zijn de beide toiletten te bereiken. Tussen de toiletruimte en de bakovergang is een kleine derde klas afdeling met 8 zitplaatsen. Het deel Ck heeft aan de zijde van de bakovergang een open derde klas afdeling met 16 zitplaatsen (niet roken). De 3e klas afdeling is middels een schuifdeur gescheiden van het balkon waar zich 8 opklapbare zittingen bevinden met aansluitend de 3e klas afdeling met 40 zitplaatsen (roken) welke middels schuifdeuren is gescheiden van het aansluitende balkon met 7 opklapbare zittingen. Het balkon geeft weer toegang tot 2 afsluitbare coupé's met elk 6 zitplaatsen.
Het treinstel ELD2 is voorzien van 4 tractiemotoren van Heemaf, type TM 711. De tractiemotoren rusten aan een zijde met glijlagers op de assen. De motoras wordt aangedreven door een rondsel dat in een vast tandwiel op de wielas grijpt. De 2 delen zijn vast met elkaar verbonden en rusten in het midden op een jacobsdraaistel. Door de elektrische en pneumatische verbindingen in de automatische Scharfenbergkoppelingen konden de treinstellen in treinschakeling rijden met de treinstellen Mat '35, Mat '36, Mat '40 en de later afgeleverde Mat '54.
ELD4
Het vierdelige treinstel, aangeduid met ELD4, bestaat uit vier rijtuigen; type CDk, type C, type B en type Ck. Het treinstel beschikt over 42 2e klasse zitplaatsen en 168 3e klasse zitplaatsen. Het treinstel was tevens voorzien van 48 opklapbare zittingen. In de restauratieafdeling is ook nog plaats voor 11 reizigers.
Het CDk deel heeft een bagageruimte met daarachter de open derde klas afdeling met 24 zitplaatsen. Deze zijn in de opstelling 2 + 2 en is te bereiken via een klapdeur, welke toegang tot een balkon met 6 opklapbare stoelen geeft. Het balkon is middels schuifdeuren gescheiden van een open tweede klas afdeling met 24 zitplaatsen. Deze bevinden zich in een opstelling 2 + 2. He CDk deel is via het Jakobsdraaistel verbonden met het type C deel. Deze bestaat uit een open afdeling met 16 zitplaatsen met een opstelling 2 + 2, welke middels een schuifdeur is gescheiden van een balkon met twee toiletten en 6 opklapbare stoelen. Aansluiten bevindt zich de open afdeling met 32 derde klas zitplaatsen welke in de opstelling 2 + 2 zijn geplaatst. Via een schuifdeur is het balkon te bereiken met 4 opklapbare stoelen. Een schuifdeur geeft toegang tot het keukengedeelte bestaande uit een gootsteen, een fornuis, een warmhoudplaat en een koelkast. Aan de gangzijde en tegen de keuken zijn nog 11 zitplaatsen. Het C-rijtuig is middels een jakobsdraaistel weer verbonden met het B rijtuig, welke bestaat uit een balkon met 7 opklapbare stoelen. Een zijgang geeft toegang tot 4 afsluitbare coupé's met elk 6 2e klas zitplaatsen. Aansluitend bevindt zich een balkon met 6 opklapbare stoelen. Middels een schuifdeur volgt een open 2e klas afdeling met 18 zitplaatsen (opstelling 1 + 2). Aan het eind bevindt zich een toiletruimte. Het C-rijruig is middels een jacobsdraaistel verbonden met het Ck rijruig, welke bestaat uit een open 3e klas afdeling met 16 zitplaatsen (niet roken). Deze is middels een schuifdeur gescheiden van een balkon met 8 opklapbare stoelen. Via het balkon is aansluitend een open 3d klas afdeling met 40 zitplaatsen welke middels schuifdeuren is gescheiden van een volgend balkon met 7 opklapbare stoelen. Het balkon geeft toegang tot twee afsluitbare coupés met elk 8 zitplaatsen. De zijgang langs de coupés geeft toegang tot het balkon en de cabine.
De 4-delige treinstellen (ELD4) zijn voorzien van 8 tractiemotoren van Heemaf, type TM 711. Ook hier rusten de tractiemotoren aan een zijde met glijlagers op de assen. De ELD4 treinstellen hadden 3 jacobsdraaistellen. De ELD4 treinstellen waren tevens voorzien van Scharfenbergkoppelingen. Boven de cabine-ramen zijn twee lampen aangebracht welke door middel van seinglaasjes rood of wit licht lieten zien. De witte lichten werden gebruikt voor het L frontsein dat vanaf 18 maart 1963 werd gevoerd. Het rechtersluitsein werd hierbij ontstoken. Een half jaar later wisselde dit beeld en werd het linker sluitsein ontstoken, zodat een omgekeerd L frontsein werd gevoerd.
Kleurvarianten
Oorspronkelijk waren de treinstellen olijfgroen met rode biezen met een aluminiumkleurig dak en schortplaten. Vanaf 1953 werden alle treinstellen in een lichtere, groene kleur geschilderd met rode biezen. De daken werden in een donkere, grijze kleur geschilderd. Vanaf 1959 werden de rode biezen op de kop vervangen door een gele snor. In eerste instantie werden de treinstellen voorzien van een snor in een V vorm. De rode biezen maakten hierbij plaats voor zandgele biezen. In januari 1969 werd het treinstel 279 in de gele huisstijlkleur van de NS geschilderd. Het treinstel was voorzien van een grijze balk tussen de frontseinen. Nog 3 treinstellen volgden in deze kleurstelling. Vanaf 1972 kregen de treinstellen het nieuwe logo en blauwe reclamebanen opgeplakt.
De laatste treinstellen gingen in september 1983 uit dienst.
Waar zijn deze locomotieven nog te zien?
Van de 144 treinstellen is slechts één treinstel bewaard gebleven. Het betreft het treinstel ElD2 273. Het treinstel werd bewaard door de STIBANS, maar na het opheffen van deze stichting is het treinstel overgedragen aan het Spoorwegmuseum, dat het treinstel al geruime tijd in bruikleen had.
Bijzonderheden/Opmerkingen
Nadat in september 1983 het laatste treinstel materieel '46 uit de reguliere reizigersdienst verdween, werden nog drie tweewagenstellen gebruikt voor proefnemingen en instructieritten. De stellen 279, 285 en 291 waren zo nog enkele jaren rijdend op het Nederlandse spoorwegnet te zien. Het gele treinstel 279 hield het zelfs nog tot 1990 vol en werd uiteindelijk pas in 1992 gesloopt.
Externe Verwijzingen
Diverse Treinstellen Bouwserie Mat'46
- Diverse Grootspoor afbeeldingen Treinstellen Ma'46
Mat.'46 - in de jaren '70 
Mat.'46 - Station Maastricht 
Mat.'46 - Station Rotterdam
Bronnen, Referenties en/of Voetnoten
|
Modellen
|
|