Klimspiraal
Klimspiraal
Met een klimspiraal kun je een trein van het ene nivo naar een volgend nivo te brengen. Klimspiralen worden vaak toegepast om ruimte te besparen of als alternatief voor een rechte helling omdat daar met een stijging van 3% een aanzienlijke lengte voor nodig is om naar een nivo hoger/lager te komen. Klimspiralen zijn er in bouwpakketvorm (kant en klaar), maar kunnen ook relatief eenvoudig zelf gemaakt worden met draadeinden (verkrijgbaar bij de bouwmarkt) en ringen en moeren en wat hout. Een klimspiraal kun je ook in een berg verwerken zodat deze aan het oog onttrokken wordt. Houdt er wel rekening mee dat een trein ook op zo'n spiraal kan ontsporen en dat je er dan bijkunt om de trein weer op de rails te krijgen.
Enkelsporig / Dubbelsporig
Met een klimspiraal kun je een trein laten stijgen en laten dalen naar een ander nivo van de treinbaan. Hoeveel 'rondjes' je moet maken is afhankelijk van de hoogte die je wilt overbruggen. Je kunt kiezen voor een enkelsporig klimspiraal of een dubbelsporig spiraal, waarbij het ene spoor voor het stijgen en het andere voor het dalen wordt gebruikt. Voordeel van een dubbelsporig spiraal is dat je minder met de beveiliging rekening hoeft te houden aangezien de treinen elkaar niet tegen kunnen komen op hetzelfde spoor. Een dubbelsporig klimspiraal neemt vanzelfspreken ook meer ruimte in beslag. Je kunt een klim/daal-spiraal maken van enkel bochten of met rechte stukken erin waardoor de trein weer een beetje op vaart kan komen. Wissels kunnen ook worden toegepast om de klimspiraal op een tussenliggend nivo te kunnen verlaten of in te rijden. Houdt bij meertreinenbedrijf er wel rekening mee dat treinen niet kunnen botsen. Beveiliging van het in/uitrijden van de klimspiraal is te bouwen, maar moet vanzelfsprekend goed gepland en getest worden.
Planning / Bouw
Voordat je een klimspiraal toepast in je treinbaan, dien je wel met een aantal zaken rekening te houden, zoals zelfbouw of bouwpakket, benodigde ruimte, te gebruiken materialen, de te overbruggen hoogte, ruimte tussen de lagen, welk of geen bovenleiding, etc.
Wil je met enkel stoom of diesellocomotieven rijden dan is de ruimte tussen de lagen van de klimspiraal kleiner te houden dan dat je met e-locs met pantografen wilt gaan rijden. Bij gebruik van R1 bochten, is de stijging al gauw meer dan 3 a 4 % en vergt dat veel van de motor van je locomotief (slijtage). Hieronder staan nog wat tips. Bij zelfbouw met draadeinden kan men kiezen voor M4, M6 of M8 draadeinden en bijbehorende ringen en moeren. Meestal wordt M6 toegepast aangezien dit in de praktijk voldoende stevigheid van de spiraal geeft. De draadeinden worden op de treintafel bevestigd, waarna de houten cirkeldelen één voor één kunnen worden opgebouwd nadat men de gaten op de juiste posities heeft geboord. Met de aangebrachte moeren waarmee de houten cirkeldelen worden vastgezet, kan de hoogte eenvoudig naderhand worden ingesteld en aangepast, zodat een geleidelijk stijgingspercentage kan worden afgesteld.
- Voorbeelden
Enkelsporig spiraal 
Dubbelsporig spiraal 
Demping rails en bescherming draadeinden en opvangrandje 
Voorbeeld tussen 2 lagen
Bij het bouwen van een klimspiraal dient men met het volgende rekening te houden:
- Probeer een stijginspercentage van 3% a 4% max. aan te houden.
- Houdt rekening met de hoogte van de railbedding
- Houdt rekening met de dikte van het hout (en eventueel dempingsmateriaal)
- Bochten geven meer wrijving (Hoe kleiner de bocht des te meer wrijving)
- Probeer het stoppen van een locomotief in het naar omhoog rijden te vermijden
- Toegankelijkheid bij eventuele ontsporingen
- Houdt er rekening mee dat als een trein flink ontspoort in het klimspiraal, deze van een grote hoogte kan vallen en daardoor zal beschadigen. Een opvangrandje of verwijderbaar net, kan dit vallen voorkomen.
- Ook kan een trein bij het ontsporen beschadigingen oplopen als deze tegen de draadeinden aankomt. PVC-buis om de draadeinden of ander zacht materiaal, kan deze beschadigingen voorkomen.
- Tijdens het opbouwen van de spiraal dient de geluiddemping te worden aangebracht, de rails bedraad en vastgeschroefd te worden en eventueel de bovenleiding bevestigd te worden, omdat je bij een volgende cirkellaag er niet meer bijkunt.
Tips voor berekenen:
- 1% is 1cm stijging per 100cm lengte.
- elke % stijging komt overeen met een hoek van 0,45 graden.
- maximale stijging is ongeveer 3,5% in modelspoor, wat neerkomt op een hoek van ca 1-2 graden.
- Voor bochten kan men het beste maximaal 2% stijging aanhouden omdat de trein meer wrijving in een bocht ondervindt.
Bron: [1]
Cirkels, halve cirkeldelen of trapezium
Voor de vorm van het klimspiraal kun je hele cirkels uit een houten plaat zagen, halve cirkels of trapeziumstukken. Bij een volledige cirkel heb je een grote plaat nodig en blijft er veel resthout over. Met de keuze voor halve cirkels is de hoeveelheid resthout al minder, maar bij de keuze voor trapeziumstukken is er het minst sprake van 'snijverlies'.
bron:[2]
Verwijzingen (links)
Intern
Extern
- Voorbeeld van spiraal op website stayathome.ch: http://www.stayathome.ch/gleiswendel.htm
Bronnen, Referenties en/of Voetnoten |