Solderen

Soldeer gereedschap

Solderen is het verbinden van twee metalen delen door middel van een derde metaal (tin). In de electrotechniek wordt veel van solderen gebruik gemaakt omdat de verbinding elektrische stroom geleidt. Solderen is ook een sterke verbinding. Daarom worden vooral messing modellen in elkaar gesoldeerd. Investeer liever in een goede bout of soldeerstation. Een modelbaanbouwer ontkomt er eigenlijk niet aan om af en toe te solderen. De soldeerbout is dus belangrijk gereedschap.

Bij het solderen gebruiken we hoge temperaturen! Het aanraken van de metalen delen van de soldeerbout leidt tot verbranding. Grijp NOOIT naar een vallende soldeerbout. Liever een schroeiplek op de vloer, dan derdegraads brandwonden aan je hand! Zorg ervoor dat de bout steeds in een houder ligt om te voorkomen dat de bout valt of dat de hete punt een ander voorwerp op de tafel beschadigt. Gebruik een soldeermatje om je werkstuk op te leggen, zodat het hete werkstuk de werktafel niet beschadigt. Leg alle kunststof materialen die je niet direct nodig hebt, ver weg, op een veilige afstand van de soldeerbout. Bewaar alle kleine onderdelen zoals schroefjes en andere losse onderdelen in een apart bakje zodat deze niet in de weg liggen tijdens het solderen.

Benodigdheden

Soldeerbout of Soldeerstation
soldeertin met harskern
glasvezelpen
houder voor soldeerbout
reinigingsspons
tinzuiger of desoldeerdraad
derde handje (soldeerhulpje)
werkmat

De Soldeerbout

Soldeerbout

Met een soldeerbout kan je solderen. De soldeerbout dient om het tin dat de verbinding gaat vormen, te smelten. Soldeerbouten zijn er in veel soorten, merken en prijzen. Bepaal dus van te voren je wensen en het budget wat je voor een soldeerbout of soldeerstation uit wilt geven.

Soldeerstation

Soldeerstation

Met een soldeerstation heb je meer controle over de temperatuur van de bout. Deze is instelbaar waardoor je nauwkeurig de juiste temperatuur kunt instellen voor het type soldeerwerk wat je wilt gaan toepassen. Met een soldeerstation heb je over het algemeen wat meer comfort, en is vaak voorzien van een sponsje welke je nat maakt en waaraan je de punt van de soldeerbout tijdens het solderen regelmatig kun afvegen waardoor verontreinigingen van de soldeerpunt verdwijnen en daarmee soldeerpunt de warmte beter zal geleiden.

Keuze van soldeerbout of soldeerstation

Let op de volgende dingen bij het kiezen van een soldeerbout: De Soldeer Punt:

fijn omdat wij meestal met fijn werk bezig zijn: er zijn punten met bijlvorm en ronde punten.
het materiaal van de punt is het belangrijkste voor het succesvol solderen.
kies een bout waarbij goede punten zijn te krijgen. (bij goedkopere soldeerbouten/stations, zijn de punten vaak niet te vervangen).
long life punten blijven het langst goed (gedurende het solderen lost er een beetje materiaal van de punt op in het soldeer, waardoor er na verloop van tijd een stompe punt overblijft)

Het Vermogen dat altijd op de bout staat vermeld:

75 Watt of nog hoger voor het solderen van grotere werkstukken (meestal passen er alleen grove punten in deze bouten)
40 of 60 Watt voor het solderen aan rails en werkstukjes zoals seinpaaltjes en dergelijke
30W voor het solderen van draden en grove electronica en dito printen
15W voor het solderen van SMD componenten en fijne printen en hele dunne draadjes

Het Handvat:

moet goed in de hand liggen en mag niet heet worden (let op schroefjes of metalen randen, vooral bij de goedkopere bouten)

Het Aansluitsnoer:

moet soepel zijn en lang genoeg (± 120 cm)

Soldeertin

Soldeertin

Om te solderen, heb je soldeertin nodig. Maar wat voor tin? Waar moet je op letten? We zullen niet uitweiden over alle soorten tin, wel over de 2 meest gebruikte door elektronici en hobbyisten. Koop (indien mogelijk)soldeertin met een harskern. De harskern zorgt ervoor dat het tin mooi openvloeit, waardoor je makkelijker en mooier kunt solderen. Hars en vloeimiddelen zijn ook apart te koop, maar sommige vloeimiddelen zijn minder geschikt voor electronica componenten en doseren is een stuk lastiger.

Lood-tin
Deze soort tin wordt steeds minder verkocht. Het is een legering van lood en tin, meestal 60% lood, 40% tin.

Loodvrije tin
Zoals de naam het zegt, zonder lood. In plaats van lood is zilver gebruikt, met het nadeel dat loodvrije tin een hogere temperatuur nodig heeft om te smelten.

Soldeerflux

Dit is geen tin, maar wel een hulpmiddel. Vooral voor mensen die veel SMD's solderen is dit een handig hulpmiddel. Smeer het hars over de plaats waar de SMD moet komen en over alle pads. Plaats de SMD. De flux zal de SMD op zijn plaats houden en zorgen dat 2 pins niet verbonden worden. Je kan dus in één beweging een hele zijde van de component solderen. Soldeerflux kost meestal +-30 euro. Wegens de prijs is dit voor mensen die niet met SMD's werken weinig aantrekkelijk.

Soldeer hulpje

Soldeerhulpje

Een soldeerhulpje is erg handig bij het solderen. Je hebt immers 1 hand nodig om de soldeerbout vast te houden en de andere om het soldeertin beet te houden en op de juiste plek aan te brengen. Een derde hand (en soms een vierde) dient de te solderen componenten vast te houden. Daar biedt het soldeerhulpje een uitkomst aangezien de onderdelen of print waarop je wilt solderen, tussen de krokodillen-klemmetjes kan worden bevestigd.

Tinzuiger

Een tinzuiger is een stuk gereedschap dat wordt gebruikt om een electronica component weer los te solderen van bijvoorbeeld een printplaat o experimenteerprint. Door de tin waarmee het component is vastgesoldeerd, eerst te verwarmen met de soldeerbout, zal deze weer enigszins gaan vloeien. Dat is het moment dat we de tinzuiger bij het vloeiende soldeer houden en via een knop op de tinzuiger, deze activeren waardoor het tin in de tinzuiger verdwijnt.

Desoldeerdraad

Desoldeerdraad is lint welke is gevlochten van heel dun koperdraad. Het desoldeerdraad wordt tevens gebruikt om electronica componenten va een printplaat los te solderen. Hiervoor wordt het lint op de soldering gelegd en wordt het lint met de soldeerbout verwarmd. Zodra de tin weer vloeibaar wordt zal deze zich gaan hechten aan het desoldeerdraad (de lint) en door deze weg te nemen zal deze het meeste soldeer meenemen.

Een goede Soldeerverbinding maken

Voer elk van de volgende stappen uit voor het maken van een goede soldeerverbinding:

de twee te verbinden delen moeten schoon zijn, gebruik hiervoor de glasvezelpen
als de soldeerbout voldoende is opgewarmd: smelt een stukje tin aan de punt van de bout
vertin beide delen van het werkstuk op de plaats waar de twee delen verbonden moeten worden
leg het ene deel met de vertinning op de vertinning van het andere deel
leg daar ook de punt van de soldeerbout tegenaan, zodat de vertinde delen aan elkaar smelten
haal de soldeerbout dan direct weg, zonder de delen te bewegen
als de tin is gestold is de verbinding mooi glad en glimmend
de delen zijn nu verbonden

Om te vertinnen doe je het volgende: Leg de punt van de bout op het werkstuk en smelt na ongeveer 3 seconden wat tin op het werkstuk (dus de tin NIET tegen de bout houden!). Het tin vloeit nu mooi uit over de hete plek op het werkstuk. Haal de bout weg als het laagje is uitgevloeid en laat de vertinning stollen. Het verhitten van de plek die vertind moet worden, gaat beter als er een druppeltje gesmolten tin aan de punt van de soldeerbout zit.

Speciale soldeertechnieken

•Voor het solderen van de meeste soorten SMD elektronicacomponenten is het makkelijker om soldeerflux te gebruiken. Smeer hiermee het soldeervlak in en voeg dan tin toe. Ook het gebruik van holle punten zorgt ervoor dat dit zeer fijne werk beter kan worden uitgevoerd. Nuttige en verklarende informatie over solderen van SMD en Through Hole: Wikipedia SMD •Als er geen electriciteit in de buurt is, is een draadloze soldeerbout handig. Dit zijn bouten met een gasbrandertje. Let op dat de vlam zeer heet wordt en dat daardoor kunstof in de nabijheid kan smelten! Voor modelbaangebruik is voorzichtigheid dus geboden en heeft de elektrische bout de voorkeur. •S39 is een stof die de soldeerplek schoon maakt, zodat er goed gesoldeerd kan worden. Nadeel is de corrosieve werking van de stof. In gewoon Nederlands: je werkstuk gaat er van roesten. In de electronica dus nooit gebruiken en eigenlijk ook niet in de modelbaanbouw. Solderingen die met S39 zijn gedaan moeten heel goed met water worden afgespoeld. Alternatieve stoffen zijn eveneens corrosief en moeten ook worden afgespoeld. Gebruik daarom alleen andere stoffen dan hars, als je daar een goede reden voor hebt.

Externe Verwijzingen (links)

Weller
Ersa

Revisiegeschiedenis (vóór transfer)

"oude" revisiegeschiedenis
Datum	Auteur	Aanpassing
12 September 2010	gamesbond	Pagina "Soldeertin" aangemaakt
12 September 2010	gamesbond	Pagina "De Soldeerbout" aangemaakt
12 Oktober 2010	de_hoeve	Pagina "De Soldeerbout" uitgebreid
15 oktober 2010	gamesbond	Pagina "De Soldeerbout" aangevuld,verbeterd
21 Maart-2012	Treinsmurf	Pagina "De Soldeerbout" en "Soldeertin" samengevoegd, uitgebreid en overgezet naar Wiki 2