Märklin 39027: verschil tussen versies

Uit 3rail Wiki
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
 
(27 tussenliggende versies door 3 gebruikers niet weergegeven)
Regel 11: Regel 11:
 
| Artikelnummer: || 39027 <br/>  <!-- Vul op de plek van de punten het artikelnummer van de locomotief in -->
 
| Artikelnummer: || 39027 <br/>  <!-- Vul op de plek van de punten het artikelnummer van de locomotief in -->
 
|-
 
|-
| Bouwserie: || [[BR 02]] <br/>    <!-- Vervang .. door de bouwserie zoals bijvoorbeeld 01 voor een BR 01 -->
+
| Bouwserie: || [[Badense IV h]] <br/>    <!-- Vervang .. door de bouwserie zoals bijvoorbeeld 01 voor een BR 01 -->
 
|-
 
|-
 
| Introductiejaar: || 2021 <br/> <!-- Vervang .. door het jaartal waarin de locomotief is uitgebracht -->
 
| Introductiejaar: || 2021 <br/> <!-- Vervang .. door het jaartal waarin de locomotief is uitgebracht -->
Regel 31: Regel 31:
 
| Materiaal Onderstel: || Metaal <br/>  <!-- Vervang de .. door het materiaal waaruit het onderstel is vervaardigd (Metaal/Kunststof) -->
 
| Materiaal Onderstel: || Metaal <br/>  <!-- Vervang de .. door het materiaal waaruit het onderstel is vervaardigd (Metaal/Kunststof) -->
 
|-
 
|-
| Lengte over buffers: || 27,2 cm.<br/>  <!-- Vervang de punten door de lengte van de loc, van buffer tot buffer -->
+
| Lengte over buffers: || >27,2< cm.<br/>  <!-- Vervang de punten door de lengte van de loc, van buffer tot buffer -->
 
|-   
 
|-   
 
| Aandrijving  ||op drie assen <br/> <!-- Vervang de .. door het aantal assen waarmee het model wordt aangedreven -->
 
| Aandrijving  ||op drie assen <br/> <!-- Vervang de .. door het aantal assen waarmee het model wordt aangedreven -->
Regel 41: Regel 41:
 
| NEM-schacht: || Ja, alleen aan de tender) <br/> <!-- Vervang de .. door "Ja" indien het model een NEM-schacht heeft; door "Nee" als deze niet aanwezig is -->
 
| NEM-schacht: || Ja, alleen aan de tender) <br/> <!-- Vervang de .. door "Ja" indien het model een NEM-schacht heeft; door "Nee" als deze niet aanwezig is -->
 
|-
 
|-
| Koppeling: || [[KK]] <br/>  <!-- Vul het type koppeling in: KKK=Kortkoppeling; BK=Beugelkoppeling; RK=Relex; Telex, etc. -->
+
| Koppeling: || [[Kortkoppeling|KK]] <br/>  <!-- Vul het type koppeling in: KKK=Kortkoppeling; BK=Beugelkoppeling; RK=Relex; Telex, etc. -->
 
|-
 
|-
 
| Decoder: || [[MFX+]] <br/> <!-- Vul het type decoder in (indien aanwezig). Bijvoorbeeld MFX, MFX+, etc. -->
 
| Decoder: || [[MFX+]] <br/> <!-- Vul het type decoder in (indien aanwezig). Bijvoorbeeld MFX, MFX+, etc. -->
Regel 63: Regel 63:
  
 
== Voorbeeld ==
 
== Voorbeeld ==
In 1948 ging de Sttomloc serie Badische IV h/Br 18.3 buiten dienst en werd deze locserie gesloopt. een viertal examplaren bleven gespaard van de snijbrander en slechts één exemplaar kwam na de oorlog in de DDR terecht, de 18 314.
+
Vanaf 1948 ging de Stoomlocserie Badische IV h/Br 18.3 buiten dienst en werd deze locserie gesloopt. Een viertal examplaren bleven gespaard van de snijbrander en één exemplaar kwam na de oorlog in de DDR terecht, de 18 314.
 
De 18 314 werd op initiatief van Max Baumberg in 1948 geruild tegen de in het oosten achtergebleven 18 434.  
 
De 18 314 werd op initiatief van Max Baumberg in 1948 geruild tegen de in het oosten achtergebleven 18 434.  
Voor het testen van sneltreinrijtuigen waren hogesnelheidslocomotieven nodig en hiervoor werd een "nieuwe" stoomloc uit onder andere de 61 002 (Ketel) en de 18 314(Onderstel en aandrijving) opgebouwd. In 1957 werd de 02 314 tot oliestook omgebouwd.
+
Voor het testen van sneltreinrijtuigen waren hogesnelheidslocomotieven nodig en hiervoor werd stoomloc 02 314 samen met de 61 002 ingezet.  
 +
In 1957 werd de 02 314 tot oliestook omgebouwd en kreeg ze een "Einheitstender 2’2’ T34". Daarbij kreeg ze ook de typische stroomlijn bekleding aan de voorkant en de ketel opbouw van de DR stoomlokomotieven.
 +
De 18 314 kreeg de bijnaam "Schorsch", naar de strip "Jimmo und Schorsch" ("Sjors en Jimmie"). De andere "Versuchslok", de 18 201 kreeg de naam Jimmo.
  
<!-- Plaats hieronder een korte beschrijving (3 á 4 regeltjes) van het grootspoor-voorbeeld en geef na die tekstregels een verwijzing naar de betreffende Bouwserie -->
+
Omdat de 02 314 een eenzaat is en hij van oorsprong een Badische IV h/Br 18.3 is, wordt ze hier ook ingedeeld onder de Badische IV h. <br>
'''Grootspoor: '''
+
Meer informatie over de Badische IVh is te vinden in het Grootspoor artikel: [[Badische IV h]].<br/>
 
+
Meer informatie over de 02 314 is te vinden in het Grootspoor artikel: [[Bouwserie 18 201]]
 
 
 
 
Meer in formatie over dit type locomotief zie het Grootspoor artikel [[Bouwserie 02]].  
 
 
 
<!-- vervang de ... door het betreffende bouwserie-nummer. Laat de regel <br style="clear:both" /> hieronder staan.-->
 
  
 
<br style="clear:both" />
 
<br style="clear:both" />
Regel 103: Regel 100:
  
 
<gallery caption="Detailfoto's aandrijving" widths="220px" heights="140px" perrow="4">
 
<gallery caption="Detailfoto's aandrijving" widths="220px" heights="140px" perrow="4">
Bestand:Marklin 39027 drijfwerkverl.JPG|links|<center>''Detail van de drijwerkverlichting''</center>
 
 
Bestand:Marklin 39027 decoder.JPG|rechts|<center>''De decoder in de tender''</center>
 
Bestand:Marklin 39027 decoder.JPG|rechts|<center>''De decoder in de tender''</center>
 
</gallery>
 
</gallery>
Regel 113: Regel 109:
 
<!-- Geef hieronder een beschrijving van de verlichting van het Model, evenals de aanvullende functies die het model bezit en de schakelfuncties (F0 = verlichting aan/uit, F1= ... etc) -->
 
<!-- Geef hieronder een beschrijving van de verlichting van het Model, evenals de aanvullende functies die het model bezit en de schakelfuncties (F0 = verlichting aan/uit, F1= ... etc) -->
  
 +
<small>
 +
{| class="wikitable"
 +
! colspan="5" | '''Functies van deze Stoomlocomotief'''
 +
|-
 +
! Functie
 +
! Control Unit 6021
 +
! Mobile Station 1
 +
! Mobile Station 2
 +
! Central station
 +
|-
 +
|Frontverlichting (F0) aan/uit|| F0 || Functie || F0 || F0
 +
|-
 +
|Rookgenerator (F1) aan/uit|| F1 || Functie 7 || F1 || F1
 +
|-
 +
|Geluid: Bedrijfsgeluiden <sup>3</sup> || F2 || Functie 5 || F2 || F2
 +
|-
 +
|Geluid: Locfluit lang|| F3 || Functie 4 || F3 || F3
 +
|-
 +
|Rangeergang (ABV) || F4 || Functie 2 || F4 || F4
 +
|-
 +
|Geluid: Piepende remmen uit || - || Functie 6 || F5 || F5
 +
|-
 +
|Geluid: Cabine Verlichting || - || Functie 3 || F6 || F6
 +
|-
 +
|Geluid: Front Verlichting, 2x rood || - || Functie 8 || F7 || F7
 +
|-
 +
|Geluid: Drijfwerk Verlichting || - || Functie 1 || F8 || F8
 +
|-
 +
|Geluid: Luchtpomp || - || - || F9 || F9
 +
|-
 +
|Geluid: Stoom Afblazen || - || - || F10 || F10
 +
|-
 +
|Geluid: Waterpomp || - || - || F11 || F11
 +
|-
 +
|Geluid: Injector || - || - || F12 || F12
 +
|-
 +
|Geluid: Olie in de verbrandingsruimte || - || - || F13 || F13
 +
|-
 +
|Geluid: Rangeerfluit || - || - || F14 || F14
 +
|-
 +
|Geluid: Piepende remmen aan <sup>4</sup> || - || - || F15 || F15
 +
|-
 +
|Geluid: Olie bijvullen || - || - || F16 || F16
 +
|-
 +
|Geluid: Water bijvullen || - || - || F17 || F17
 +
|-
 +
|Geluid: Zand bijvullen || - || - || F18 || F18
 +
|-
 +
|Geluid: Zandstrooier || - || - || F19 || F19
 +
|-
 +
|Geluid: Rangeerlicht || - || - || F20 || F20
 +
|-
 +
|Geluid: Rangeerlicht + Rangeerstand || - || - || F21 || F21
 +
|-
 +
|Geluid: Generator || - || - || F22 || F22
 +
|-
 +
|Geluid: Generator + Frontsein || - || - || F23 || F23
 +
|-
 +
|Geluid: Railassen || - || - || F24 || F24
 +
|-
 +
|Geluid: veiligheidsventiel || - || - || F25 || F25
 +
|-
 +
|Geluid: Aan/afkoppelen || - || - || F26 || F26
 +
|-
 +
|}
  
 
+
<sup>3</sup> met toevalsgeluiden <br>
 +
<sup>4</sup> Alleen voor "Speelwereld", niet verschuiven (niet mappen).
 +
</small>
  
 
<!-- upload foto's van de verlichting in het 2e tabblad van je browser en vervang in onderstaande gallerij daar waar "Gezocht.gif" staat door de naam van de foto die je in het 2e tabblad hebt geupload (max. 4st.). Vervang de tekst tussen de quotes door passende tekst bij de foto. -->
 
<!-- upload foto's van de verlichting in het 2e tabblad van je browser en vervang in onderstaande gallerij daar waar "Gezocht.gif" staat door de naam van de foto die je in het 2e tabblad hebt geupload (max. 4st.). Vervang de tekst tussen de quotes door passende tekst bij de foto. -->
  
 
<gallery caption="Detailfoto's Verlichting" widths="220px" heights="140px" perrow="4">
 
<gallery caption="Detailfoto's Verlichting" widths="220px" heights="140px" perrow="4">
Bestand:Gezocht.gif|<center>''Tekst bij foto bijv. voorzijde''</center>
+
Bestand:Marklin 39027 frontseinen.JPG|<center>''Detail Frontseinen''</center>
Bestand:Gezocht.gif|<center>''Tekst bij foto bijv. achterzijde''</center>
+
Bestand:Marklin 39027 tender seinen.JPG|<center>''Detail seinen Tender''</center>
Bestand:Gezocht.gif|<center>''Tekst bij foto bijv. binnenzijde''</center>
+
Bestand:Marklin 39027 drijfwerkverl.JPG|<center>''Detail van de drijwerkverlichting''</center>
Bestand:Gezocht.gif|<center>''Tekst bij foto bijv. sluitlicht''</center>
 
 
</gallery>
 
</gallery>
  
Regel 130: Regel 192:
 
== Materiaal ==
 
== Materiaal ==
 
<!-- Geef hieronder een beschrijving van het materiaal waaruit Model bestaat. Geef of er losse onderdelen zijn bijgeleverd. -->
 
<!-- Geef hieronder een beschrijving van het materiaal waaruit Model bestaat. Geef of er losse onderdelen zijn bijgeleverd. -->
 
+
Het onderstel, de ketel en de tender zijn uit metaal vervaardigd, alleen de machinisten cabine, de ketel omloop en de zwarte tender bovenbouw zijn van kunststof.
 +
De aangebracht leidingen en afsluiters op de ketel voelen heel solide aan en lijken wel van metaal.
  
  
Regel 144: Regel 207:
  
 
<gallery caption="Overige detail afbeeldingen" widths="220px" heights="140px" perrow="4">
 
<gallery caption="Overige detail afbeeldingen" widths="220px" heights="140px" perrow="4">
Bestand:Gezocht.gif|<center>''Tekst bij foto bijv. nummerschild''</center>
+
Bestand:Marklin 39027 tender.JPG|<center>Details tender</center>
Bestand:Gezocht.gif|<center>''Tekst bij foto bijv. enz.''</center>
+
Bestand:Marklin 39027 Machinistenhuis.JPG|<center>Details Machinistenhuis.</center>
Bestand:Gezocht.gif|<center>''Tekst bij foto bijv. enz.''</center>
+
Bestand:Marklin 39027 ketel loc.JPG|<center>Details ketel</center>
Bestand:Gezocht.gif|<center>''Tekst bij foto bijv. enz.''</center>
 
 
</gallery>
 
</gallery>
  
Regel 154: Regel 216:
  
 
== Bijzonderheden/Opmerkingen ==
 
== Bijzonderheden/Opmerkingen ==
<!-- Beschrijf hieronder je persoonlijke indrukken over de betreffende loc. Schrijf niet in de "ik" vorm en blijf Neutraal. Stem minder goede ervaringen met de loc. eerst af op het forum om vast te stellen of andere forumgasten je mening delen. -->  
+
<!-- Beschrijf hieronder je persoonlijke indrukken over de betreffende loc. Schrijf niet in de "ik" vorm en blijf Neutraal. Stem minder goede ervaringen met de loc. eerst af op het forum om vast te stellen of andere forumgasten je mening delen. -->
  
 +
{| class="wikitable"
 +
! colspan="11" | '''Gegevens van deze Märklin Stoom locomotief'''
 +
|-
 +
! Art.nr.
 +
! Type
 +
! Bouwjaar
 +
! Uitvoering
 +
! Motor
 +
! Tijdperk
 +
! Bedrijfsnr.
 +
! Bedrijf
 +
! Kleur
 +
! Behuizing
 +
! Bijzonderheden 
 +
|-
 +
|39023 ||[[Baureihe 02]] || 2021||Digitaal MFX+ ||DC motor ||IV || 02 0314-1 ||DRG||Groen ||Metaal/Kunststof ||Geluid:volledig
 +
|-
 +
|}
  
 
+
== Conclusie ==
+
Een prachtig model met zeer goede rijeigenschappen. En 1 van de eerste modellen met dynamische rookuitstoot.
  
 
== Verwijzingen (links) ==  
 
== Verwijzingen (links) ==  
Regel 165: Regel 245:
  
 
=== Intern ===
 
=== Intern ===
*  
+
* [[:Sjabloon:Märklin-Badische IV h-modellen|Lijst van door Märklin uitgebrachte Badische IV h-modellen]]
*
+
 
 +
 
  
 
=== Extern ===
 
=== Extern ===
*
+
* [https://static.maerklin.de/damcontent/02/84/0284574d729b1c756fb1decf0e18ffdc1642586665.pdf handleiding/boekje bij loc]
 +
* [https://www.maerklin.de/service/produktservice/listengenerator.php?brand=1&artikelnummer=39027&lang=1 onderdelenlijst Märklin 39027]
  
 
== Meerdere Modelfoto's ==
 
== Meerdere Modelfoto's ==
Regel 175: Regel 257:
  
 
<gallery caption="" widths="220px" heights="140px" perrow="4">
 
<gallery caption="" widths="220px" heights="140px" perrow="4">
Bestand:Gezocht.gif|<center>''Tekst bij foto''</center>
+
Bestand:Marklin 39027 ketel loc links.JPG|<center> Ketel loc links </center>
Bestand:Gezocht.gif|<center>''Tekst bij foto''</center>
+
Bestand:Marklin 39027 machinistenhuis links.JPG|<center> Machinistenhuis links </center>
Bestand:Gezocht.gif|<center>''Tekst bij foto''</center>
+
Bestand:Marklin 39027 tender links.JPG|<center> Tender links </center>
Bestand:Gezocht.gif|<center>''Tekst bij foto''</center>
+
Bestand:Marklin 39027 machinistenhuis bovenaf.JPG|<center> Machinistenhuis bovenaanzicht </center>
 +
Bestand:Marklin 39027 tender bovenaanzicht.JPG|<center> Tender bovenaanzicht </center>
 +
Bestand:Marklin 39027 toebehoren.JPG |<center> Toebehoren </center>
 
</gallery>
 
</gallery>
  
Regel 187: Regel 271:
 
{| class="toccolours" style="font-size:85%; margin-top:1em; margin-bottom:0.5em; border: 1px solid #aaa; padding: 5px; clear: both; width:100%;"
 
{| class="toccolours" style="font-size:85%; margin-top:1em; margin-bottom:0.5em; border: 1px solid #aaa; padding: 5px; clear: both; width:100%;"
 
|
 
|
 +
 
== <sup>Bronnen, referenties en/of voetnoten</sup> ==
 
== <sup>Bronnen, referenties en/of voetnoten</sup> ==
 
<sup><references></references></sup>
 
<sup><references></references></sup>
 
+
* [Bron: https://de.wikipedia.org/wiki/Badische_IV_h#18_314 ]
 
|}
 
|}
  

Huidige versie van 12 jul 2023 om 22:05


Märklin H0 39027
thumb
Modelspecificaties:
Artikelnummer: 39027
Bouwserie: Badense IV h
Introductiejaar: 2021
Motortype: Märklin DC-motor
Bedrijf: Deutsche Reichsbahn DR (DDR) 1945–1993
Bedrijfsnummer: BR 02 0314-1
Systeem: 3-rail
Tijdperk: IV
Kleur: Groen
Materiaal Behuizing: Metaal
Materiaal Onderstel: Metaal
Lengte over buffers: >27,2< cm.
Aandrijving op drie assen
Aantal antislipbanden Twee
Analoog/Digitaal: Digitaal
NEM-schacht: Ja, alleen aan de tender)
Koppeling: KK
Decoder: MFX+
Geluidsmodule: Volledig geluid
Functies:
  • Verlichting (F0): Ja
  • Rookgenerator: Ja
  • Telex: Nee
  • Geluid: Volledig



Märklin 39027 BR 02 Stoomloc van de Deutsche Reichsbahn (DDR)

Voorbeeld

Vanaf 1948 ging de Stoomlocserie Badische IV h/Br 18.3 buiten dienst en werd deze locserie gesloopt. Een viertal examplaren bleven gespaard van de snijbrander en één exemplaar kwam na de oorlog in de DDR terecht, de 18 314. De 18 314 werd op initiatief van Max Baumberg in 1948 geruild tegen de in het oosten achtergebleven 18 434. Voor het testen van sneltreinrijtuigen waren hogesnelheidslocomotieven nodig en hiervoor werd stoomloc 02 314 samen met de 61 002 ingezet. In 1957 werd de 02 314 tot oliestook omgebouwd en kreeg ze een "Einheitstender 2’2’ T34". Daarbij kreeg ze ook de typische stroomlijn bekleding aan de voorkant en de ketel opbouw van de DR stoomlokomotieven. De 18 314 kreeg de bijnaam "Schorsch", naar de strip "Jimmo und Schorsch" ("Sjors en Jimmie"). De andere "Versuchslok", de 18 201 kreeg de naam Jimmo.

Omdat de 02 314 een eenzaat is en hij van oorsprong een Badische IV h/Br 18.3 is, wordt ze hier ook ingedeeld onder de Badische IV h.
Meer informatie over de Badische IVh is te vinden in het Grootspoor artikel: Badische IV h.
Meer informatie over de 02 314 is te vinden in het Grootspoor artikel: Bouwserie 18 201


Model

Märklin 39027 (foto zijkant)

Het model 39027 stelt een stoomlocomotief voor van de Br 02 0314-1 van de voormalige DR, in groene en zwarte kleurstelling uit tijdperk IV. Het model is digitaal en is in het bezit van een DC motor in de ketel en een Märklin MFX+ decoder met geluidsfuncties in de tender. Het model heeft een 3-punts frontsein en een 2-punts sluitsein welke wisselt met het omschakelen van de rijrichting. Tevens zijn aan de voorkant twee separaat schakelbare sluitseinen aanwezig. Het model is voorzien van een rookcontact welke schakelbaar is middels een functie. Een rookgenerator Märklin 72270 kan aanvullend geplaatst worden. Tussen de loc en tender bevindt zich een verstelbare kortkoppeling welke ingesteld kan worden voor smalle bochten (Radius 1) of ruimere bochten.

Het model is 27,2 cm lang en is voorzien van Kort-koppelingen (KK) aan de tenderzijde. De voorkant van de loc heeft geen koppelmechanisme.



Verpakking

De verpakking bestaat uit een grote grijze kartonnen doos met een kartonnen hoes er omheen geschoven. De binnenzijde bevat een transparante kunststof scharnierende binnenverpakking waarin de locomotief is verpakt.


Aandrijving

De locomotief heeft een DC motor in de ketel en is voorzien van een Märklin MFX+ decoder in de tender, met functies voor het aan/uit schakelen van de front en sluitseinen, cabine verlichting, drijfwerkverlichting, het schakelen van het rookcontact en het in/uitschakelen van de optrek/afrem vertraging en een scala aan geluiden. Daarnaast is het model voorzien van een geluidmodule met diverse bedrijfsgeluiden. De locomotief rijdt zeer soepel en heeft dankzij het hoge gewicht een goede ligging op de rails. De rijeigenschappen van de locomotief zijn zeer goed en heeft geen problemen met bochten, wisselstraten en/of hellingen. De locomotief wordt op 1 as via tandwielen aangedreven en de andere twee drijfassen worden via de drijfstangen aangedreven.



Verlichting en Functies

Functies van deze Stoomlocomotief
Functie Control Unit 6021 Mobile Station 1 Mobile Station 2 Central station
Frontverlichting (F0) aan/uit F0 Functie F0 F0
Rookgenerator (F1) aan/uit F1 Functie 7 F1 F1
Geluid: Bedrijfsgeluiden 3 F2 Functie 5 F2 F2
Geluid: Locfluit lang F3 Functie 4 F3 F3
Rangeergang (ABV) F4 Functie 2 F4 F4
Geluid: Piepende remmen uit - Functie 6 F5 F5
Geluid: Cabine Verlichting - Functie 3 F6 F6
Geluid: Front Verlichting, 2x rood - Functie 8 F7 F7
Geluid: Drijfwerk Verlichting - Functie 1 F8 F8
Geluid: Luchtpomp - - F9 F9
Geluid: Stoom Afblazen - - F10 F10
Geluid: Waterpomp - - F11 F11
Geluid: Injector - - F12 F12
Geluid: Olie in de verbrandingsruimte - - F13 F13
Geluid: Rangeerfluit - - F14 F14
Geluid: Piepende remmen aan 4 - - F15 F15
Geluid: Olie bijvullen - - F16 F16
Geluid: Water bijvullen - - F17 F17
Geluid: Zand bijvullen - - F18 F18
Geluid: Zandstrooier - - F19 F19
Geluid: Rangeerlicht - - F20 F20
Geluid: Rangeerlicht + Rangeerstand - - F21 F21
Geluid: Generator - - F22 F22
Geluid: Generator + Frontsein - - F23 F23
Geluid: Railassen - - F24 F24
Geluid: veiligheidsventiel - - F25 F25
Geluid: Aan/afkoppelen - - F26 F26

3 met toevalsgeluiden
4 Alleen voor "Speelwereld", niet verschuiven (niet mappen).



Materiaal

Het onderstel, de ketel en de tender zijn uit metaal vervaardigd, alleen de machinisten cabine, de ketel omloop en de zwarte tender bovenbouw zijn van kunststof. De aangebracht leidingen en afsluiters op de ketel voelen heel solide aan en lijken wel van metaal.



Details


Bijzonderheden/Opmerkingen

Gegevens van deze Märklin Stoom locomotief
Art.nr. Type Bouwjaar Uitvoering Motor Tijdperk Bedrijfsnr. Bedrijf Kleur Behuizing Bijzonderheden
39023 Baureihe 02 2021 Digitaal MFX+ DC motor IV 02 0314-1 DRG Groen Metaal/Kunststof Geluid:volledig

Conclusie

Een prachtig model met zeer goede rijeigenschappen. En 1 van de eerste modellen met dynamische rookuitstoot.

Verwijzingen (links)

Intern


Extern

Meerdere Modelfoto's



Bronnen, referenties en/of voetnoten