Overzicht Grootspoor Materieel Großherzoglich Badische Staatseisenbahnen

Overzicht Grootspoor Materieel Großherzoglich Badische Staatseisenbahnen (Bad.StB.)

Mee bezig Aan dit artikel of deze sectie wordt de komende uren of dagen nog druk gewerkt. Klik op geschiedenis voor de laatste ontwikkelingen.

Deze pagina geeft een overzicht van Grootspoor Materieel Großherzoglich Badische Staatseisenbahnen (Bad.StB.) van het Groothertogdom Baden, een Duitse spoorwegonderneming die bestond in de periode tussen 1872 en 1920.

De Badische Staatsbahn had tussen 1840 en 1920 in totaal 1681 Locomotieven. De piek in het locomotief bestand werd rond 1920 bereikt, met 915 locomotieven. In het reorganisatieplan van de Duitse Reichsbahn werden in 1925 620 locomotieven opgenomen in het nummerplan van de Deutsche Reichsbahn.

Klasse indeling

Bij de Großherzoglich Badische Staatseisenbahnen werden de locomotieven ingedeeld in klasse's en kregen ze een nummer en een naam. De toegewezen namen kwamen uit het dierenrijk, geografie (rivieren, bergen, steden) en ook uit personen. Omdat de keuze van de naam steeds moeilijker werd bij de verdere aanschaf, werd vanaf 1868 bij de locomotief met het nummer 218 afgezien van een naamgeving. In 1882 werden alle naamschilden verwijderd.

De nummers werden doorlopend toegekend. Als locomotieven uit dienst werden genomen, werden de vrijgegeven nummers toegewezen aan de volgende nieuwe locomotieven. Tot 1882 werd de naam ook overgenomen. In 1872 werd geprobeerd om de nummerreeks van de locomotieven binnen de klasses in te delen. De bedrijfsnummers werden uitgewisseld met behoud van de namen. Omdat in de praktijk de voordelen beperkt waren, werd deze indeling vijf jaar later verlaten. Vanaf de jaren 1880 probeerde de staatsspoorwegen opnieuw om de bedrijfsnnummers een beetje te ordenen. Eerst werden rangeerlocomotieven met nummers vanaf 500 gebruikt. Toen deze drempel werd bereikt bij het normale bestand, kregen de locomotieven 600 nummers en later weer 1000 nummers.

In tegenstelling tot andere spoorwegen zijn generieke namen ingevoerd sinds het begin van de exploitatie. Voor elke nieuwe serie is een nieuw generiek nummer toegekend. Tot 1868 ontstonden de klasses I tot XIV en in 1868 werd een nieuw systeem geïntroduceerd. Locomotieven met dezelfde kenmerken of vereisten werden gecombineerd.

Bouwserie/Klasse	Type
I	Lichte Tenderlocomotieven
II	Nieuwere Sneltrein locomotieven met tweevoudig gekoppelde assen
III	Oudere Sneltrein locomotieven met tweevoudig gekoppelde assen
IV	Personentrein- en Sneltrein locomotieven drievoudig gekoppelde assen
V	Oudere Locomotieven voor gemende treinen
VI	Nieuwere Personentrein tenderlocomotieven
VII	Goederenlocomotieven met drievoudig gekoppelde assen
VIII	Goederenlocomotieven met viervoudig gekoppelde assen
IX	Tandradlocomotieven
X	Zware Rangeerlocomotieven, Kraanlocomotieven

De tot dan toe in het oude schema ingedeelde locomotieven werden dienovereenkomstig in de nieuwe bouwseries/klasses overgenomen. Voor een beter onderscheid zijn in het volgende overzicht de oude klasses cursief weergegeven.

oude bouwserie/klasse Schema	nieuwe bouwserie/klasse Schema
Ia, Ib, Ic	IIa (ex Ic); andere reeds ter zijde gesteld
II	IIb
IIIa, IIIb, IIIc	IIb (ex IIIc); andere reeds ter zijde gesteld
IV	IIb
V	Vb
VI	reeds ter zijde gesteld
VII	Vc
VIII	Vc
IX	IIa
Xa, Xb, Xc, Xd	VI (ex Xc); VIIa (ex Xd); VIIb (ex Xa, Xb)
XI	Va
XII	III
XIII	Ia
XIV	IVa

Door de toevoegingen van kleine letters „a“ t/m „h“ werd onderscheid aangebracht in bouwserie varianten. Aanvullend werd elke geleverde serie nog met een superscript Index gekenmerkt.

Zo is de VIb¹⁰ de 10e Levering van Personentrein tenderlocomotieven van de bouwserie VIb.

Afkortingen

Onderstaand een overzicht van gebruikte afkortingen:

• Bad.StB. - Großherzoglich Badische Staatseisenbahnen

Overzicht Stoomlocomotieven

Breedspoor beginperiode

Deze locomotieven werden oorspronkelijk gebouwd voor het 1600 mm breedspoor van Baden, welke werden herbouwd tijdens de spooraanpassingen in 1854, voornamelijk naar normaal formaat. Geen enkele van deze breedspoor locomotieven werd opgenomen in het bestand van de Deutsche Reichsbahn.

Afbeelding	Bouwserie tot 1868	Bouwserie vanaf 1868	Bouwjaar	Aantal	Uit dienst	Opmerking
	I a (oud)		1839–1843	6 stuks	1856 / 1865	Universele locomotief
	I b (oud)		1842–1843	9 stuks	1867	Universele locomotief
	II	IIb (oud)	1843–1844	4 stuks	1865–1872	Universele locomotief
	III a		1844	5 stuks	1864–1867	Universele locomotief
	III b		1844	5 stuks	1864–1865	Universele locomotief
	III c	IIb (oud)	1845	8 stuks	1867–1872	Universele locomotief
	IV	IIb (oud)	1845	5 stuks	1867–1872	Universele locomotief
	V	Vb (oud)	1845	5 stuks	1875	Universele locomotief
	VI		1845	8 stuks	1865–1868	Universele locomotief
	VII	Vc	1846	4 stuks	1869	Universele locomotief
	VIII	Vc	1847, 1846	7 + 1 stuks	1877/1883, 1867/1868	Universele locomotief

Personen- en sneltrein locomotieven

Afbeelding	Bouwserie	Bouwjaar	Aantal	Uit dienst	Opmerking
	II a (oud) tot 1868: IX	1854-1863	26 stuks	1875–1903	Sneltrein locomotief
	II a (oud) tot 1868: Ic	1856	3 stuks	1877–1884	Sneltrein locomotief
	II a	1888–1890	24 stuks	1925	Sneltrein locomotief
	II b	1891	10 stuks	~ 1925	Sneltrein locomotief
	II c	1892–1900	35 stuks	~ 1925	Sneltrein locomotief
	II d	1902–1905	18 stuks	~ 1925	Sneltrein locomotief
	III tot 1868: XII	1861–1865	41 stuks	~ 1904	Personentrein locomotief
	III a	1869–1875	49 stuks	?	Personentrein locomotief
	III b	1881–1897	70 stuks	?	Personentrein locomotief Ombouw uit Badische III en Badische III a
	IV a tot 1868: XIV	1866–1870	46 stuks	~ 1900	Personentrein locomotief
	IV b	1873–1874, 1888–1892	20 stuks	1901–1910	Personentrein locomotief
	IV c	1875–1887	59 stuks	1901–1925	Personentrein locomotief
	IV e	1894–1900	83 stuks	1932	Personentrein locomotief
	IV f	1907–1913	35 stuks	1930	Sneltrein locomotief
	IV g	1912	5 stuks	1930	Personentrein locomotief
	IV h	1918–1920	20 stuks	1948–1974	Personentrein locomotief
	Va tot 1868: XI	1860–1863	22 stuks	1885–1897	Goederen locomotief
	VI tot 1868: Xc	1864–1869	30 stuks	1894–1918	Personentrein locomotief
	P 8	1922	40 stuks	1972 (DR) 1974 (DB)	Personentrein locomotief

Goederen locomotieven

Afbeelding	Bouwserie	Bouwjaar	Aantal	Uit dienst	Opmerking
	VII a tot 1868: Xd	1866–1891	171 stuks	1930	Goederen locomotief
	VII b tot 1868: Xa	1855–1856	6 stuks	1881–1891	Goederen locomotief
	VII b tot 1868: Xb	1863	8 stuks	1886–1897	Goederen locomotief
	VII c	1891	4 stuks	1929	Goederen locomotief
	VII d	1893–1902	109 stuks	1925	Goederen locomotief
	VIII a	1875	12 stuks	1925	Goederen locomotief
	VIII b	1886–1888	10 stuks	1923	Goederen locomotief
	VIII c	1893–1900	32 stuks	1925	Goederen locomotief
	VIII e	1908–1912 1913–1915	39 stuks 31 stuks 1931	Goederen locomotief
	G 12	1918–1921	98 stuks	1953 (DB) 1976 (DR)	Goederen locomotief

Overzicht Elektrische locomotieven

Afbeelding	Bouwserie	Bouwjaar	Aantal	Uit dienst	Opmerking

Overzicht Treinstellen/Motorwagens

Afbeelding	Bouwserie	Bouwjaar	Aantal	Uit dienst	Opmerking

Grootspoor rijdend materieel Großherzoglich Badische Staatseisenbahnen (Bad.StB.) Stoomlocomotieven: Ia (oud) - Ib (oud) - Ic (oud) - II (oud) - IIIa (oud) - IIIb (oud) - IIIc (oud) - IV (oud) - V (oud) - VI (oud) - VII (oud) - VIII (oud) - Xc (oud) - Xd (oud) -IX (oud) - Xa (oud) - XI (oud) - XII (oud) - XIV (oud) IIa - IIb - IIc - IId - III - IIIa - IIIb - IVa - IVb - IVc - IVe - IVf - IVg - IVh - Va - VI - Pr.P8 - VIIa - VIIb - VIIb - VIIc - VIId - VIIIa - VIIIb - VIIIc - VIIIe - G 12 Tenderlocomotieven: Ia - Ib - Ic - Id - Ie - If - Ig - IVd - Vb - VIa - VIb - VIc - VIIId - IXa - IXb - X - Xa - Xb Elektr. locomotieven (15 kV, 16,7 Hz): A1 - A2 - A3 - Treinstellen (Stoom): 133c - 121a Treinstellen (Accu): 133d