Bouwserie Mat '64
| Materieel '64 Plan V en Plan T | |
|---|---|
| Spoorwegmij's | NS |
| Bedrijfsnummers | TT: 501 T1: 502-511 T2: 512-521 T3: 522-531 V1: 401-415 V2: 416-430 V3: 431-438 V4: 441-461 V5: 462-471 V6: 472-483 |
| Fabrikanten | Werkspoor, Talbot, Düwag |
| Aantal gebouwd | Plan T: 31 stuks Plan V: 246 stuks |
| Bouwjaren | Plan T: 1961-1965 Plan V: 1966-1976 |
| Asvorm | Plan T: 2'2'+Bo'Bo'+Bo'Bo'+2'2' Plan V: 2'Bo'+Bo'2' |
| Lengte over de buffers | Plan T: 10190 mm Plan V: 52100 mm |
| Max.snelheid | 140 km/h |
| Vermogen | Plan T: 1400 kW Plan V: 508 kW |
| Aanvangskracht | - kN |
| Dienstgewicht | Plan T: 163 t Plan V: 86 t |
| Stroomsysteem | = 1500 volt |
| Remmen | Luchtdrukrem (elektropneumatisch rem) |
| Uit dienst | Planning December 2015 |
Bouwserie Mat'64
De bouwserie Mat'64 (Materieel '64) treinstellen zijn elektrische treinstellen van de Nederlandse Spoorwegen, aangeduid naar het jaar van bestelling. De treinstellen zijn in de periode 1961-1976 gebouwd door fabrikanten Werkspoor, Talbot en enkele treinstellen door Düwag. De officiële aanduiding was Plan T voor de 4-delige treinstellen en Plan V voor de 2-delige treinstellen. De treinstellen zijn ook bekend onder de bijnaam "Apekop" of "standaard Stoptrein".
Ontwikkeling en bedrijf
In 1961 werd door Werkspoor "Treinstel Toekomst" Plan TT 501 afgeleverd. Het ontwerp was een afgeleide van de Plan U treinstellen en had diverse moderne comfortverbeteringen. Het 4-delige treinstel bestond uit twee vrijwel identieke kopbakken, een tweedeklasrijtuig en een eersteklasrijtuig met bagageafdeling en keuken. Na een succesvolle proefperiode werd opdracht gegeven voor de bouw van 30 stuks Plan T (4-delige) treinstellen waarbij de indeling van deze treinstellen enigszins gewijzigd waren ten opzichte van de proefversie 501. De twee gelijke koprijtuigen bleven, maar daartussen kwam een tweedeklasrijtuig met keuken en grotere bagageruimte en een rijtuig met zowel eerste klas als tweede klas zitplaatsen. Teven werd de koppeling hoger geplaatst, waardoor deze treinstellen niet koppelbaar waren met het oude stroomlijnmaterieel en de proefversie 501. In 1965 bestelde de NS 30 stuks tweedelige treinstellen (Plan V) welke vanaf 1966 werden geleverd. Er volgde een kleine serie van 8 stuks. Halverwege 1968 gaf NS aan Werkspoor opdracht voor het bouwen van nog eens 21 Plan V treinstellen. Tegelijkertijd werd een order van 10 Plan V treinstellen geplaatst bij de Duitse fabrikant Talbot. Kort erna volgde weer een bestelling bij Werkspoor van 12 Plan V treinstellen. Vanaf treinstel 841 werden de Plan V's weer door Tabot en enkele door Düwag gebouwd en geleverd, aangezien de fabriek bij Werkspoor inmiddels was gesloten. In december 1976 werd het laatste treinstel geleverd van de Plan V (treinstel met bedrijfsnummer 965).
Opmerkelijke vernieuwingen bij het materieel '64 ten opzichte van oudere materieelseries waren onder meer:
- centrale deursluiting
- vergrendelde deuren
- omroepinstallatie
- elektronisch vertreksein
Plan V
Het treinstel Plan V van het Materieel '64 is een 2-delig treinstel met een lengte van 52,1 meter en heeft een vermogen van 508 kW. Het treinstel is voorzien van 4 tractiemotoren van Smit-Heemaf. Elke tractiemotor levert een vermogen van 138 kW (188 pk). Het treinstel weegt 86 ton. De 2 bakken bestaan uit een AB(D)k + Bk rijtuig. De plan V kent 24 1e klas zitplaatsen, 118 2e klas zitplaatsen en 12 opklapbare zitplaatsen op de balkons.
Het ABk rijtuig biedt 24 1e klasse zitplaatsen en 43 2e klasse zitplaatsen;De 1e klas betreft 2 coupés met 6 zitplaatsen (niet roken), gevolgd door een open afdeling met 12 1e klas zitplaatsen (roken). De middengang geeft door middel van een schuifdeur toegang tot het toilet, welke in het midden van het rijtuig is geplaatst. Aan de andere zijde van het toilet is een afdeling 2e klasse met 16 zitplaatsen (roken), gevolgd door een balkon met 3 opklapbare zitplaatsen. Aansluitend bevindt zich een 2e klas afdeling met 24 zitplaatsen (niet roken).
Het Bk rijtuig biedt plaats aan 87 2e klasse zitplaatsen; Vanaf de bakovergang, 24 tweede klas zitplaatsen (roken), gevolgd door het midden balkon, waar een toilet is geplaatst en een kleine ruimte is voor bagage, met 4 opklapbare zitplaatsen. In het middengedeelte van het rijtuig bevinden zich 38 2e klas zitplaatsen (roken) met middengang. Aan de zijde van de cabine is een balkon geplaatst met 5 opklapbare zitplaatsen. Dit balkon geeft toegang tot een zijgang met twee open coupés, met in totaal 16 zitplaatsen.
Plan T
Het treinstel Plan T van het materieel '64 is een 4-delig treinstel met een lengte van 101,9 meter en heeft een vermogen van 1400 kW. Het treinstel is voorzien van 8 tractiemotoren van Smit-Heemaf. Het treinstel weegt 163 ton. De 4 bakken bestaan uit een Bk1 + AB + BD + Bk2 (proefversie treinstel 501 uitgezonderd). De beide Bk rijtuigen zijn identiek aan elkaar. Ieder rijtuig rust op zijn eigen draaistellen. Als gevolg van een grotere afdeling voor bagage en restauratie van de serie treinstellen, waren deze in de midden rijtuigen anders ingedeeld. In totaal biedt het treinstel Plan T 41 1e klas zitplaatsen en 230 2e klas zitplaatsen.
Het Bk1 rijtuig bestaat uit een cabine, gevolgd door 2 coupés met 2e klas zitplaatsen (1 roken, 1 niet roken). Het aansluitende balkon heeft 5 opklapbare zitplaatsen, gevolgd door een open afdeling met 40 2e klas zitplaatsen (roken). Aansluitend bevindt zich het balkon met 2 toiletten en 3 opklapbare zitplaatsen. Een schuifdeur geeft toegang tot een open afdeling met 24 2e klas zitplaatsen (niet roken).
Het AB rijtuig heeft een open afdeling met 24 2e klas zitplaatsen (roken). Het aansluitende balkon heeft 4 opklapbare zitplaatsen en geeft toegang tot 4 coupés met in totaal 24 1e klas zitplaatsen. De eerste 3 coupés zijn niet roken. Aansluitend bevindt zich een balkon met toilet en 3 opklapbare zitplaatsen. Na het balkon bevindt zich een open afdeling met 18 1e klas zitplaatsen roken).
Het BD rijtuig begint met een klein halletje waar twee opklapbare zitplaatsen. De bagageafdeling is te bereiken door dubbele schuifdeurenen heeft tevens opklapbare zitplaatsen. Tegen de bagageafdeling aan bevindt zich de keuken met fornuis en kookplaten. De keuken kijkt uit op de restauratie afdeling met 22 zitplaatsen. Het balkon na de restauratie afdeling kent twee toiletten en twee opklapbare zitplaatsen. De laatste afdeling voor de bakovergang is een open afdeling met 24 2e klas zitplaatsen (roken).
Het Bk2 rijtuig bestaat uit een cabine, gevolgd door 2 coupés met 2e klas zitplaatsen (1 roken, 1 niet roken). Aansluitend bevinden zich 2 2e klas coupés, gevolgd door een balkon met 3 opklapbare zitplaatsen. In het midden van het rijtuig bevindt zich een open afdeling met 40 2e klas zitplaatsen (roken), gevolgd door een balkon met 2 toiletten en 3 opklapbare zitplaatsen. Aansluitend bevindt zich een open afdeling met 24 2e klas zitplaatsen (niet roken). .
Kleurvarianten
De Plan T treinstellen waren bij aflevering donkergroen geschilderd met een donkergrijs dak. De lichtseinbalk is crèmekleurig geschilderd. Ter hoogte van deze lichtseinbalk is over de gehele lengte van het treinstel, behalve de deuren, een crèmekleurige band geschilderd. Bij de introductie van het NS logo, worden de treinstellen voorzien van 5 NS-logo's aan elke kant, in de crèmekleur. Vanaf 1968 worden de treinstellen in zijn geheel geel geschilderd met een zwarte lichtseinbalk. Tussen de deuren worden diagonaal blauwe reclame banen geschilderd.
De Plan V treinstellen met de bedrijfsnummers 401 t/m 438 waren bij aflevering groen geschilderd met een donkergrijs dak. De lichtseinbalk is crèmekleurig geschilderd. Ter hoogte van deze lichtseinbalk is over de gehele lengte van het treinstel, behalve de deuren, een crèmekleurige band geschilderd. Bij de introductie van het NS logo, worden de treinstellen voorzien van 3 NS-logo's aan elke kant, in de crèmekleur. Vanaf 1968 worden de treinstellen in zijn geheel geel geschilderd met een zwarte lichtseinbalk. Tussen de deuren worden diagonaal blauwe reclame banen geschilderd. De Plan V treinstellen met de bedrijfsnummers 441 t/m 483 en 801 t/m 965 zijn direct in de gele NS huisstijlkleuren geschilderd.
Waar zijn deze locomotieven nog te zien?
Vanaf september 2010 wordt het merendeel gesloopt door van Simmeren in Groningen. Een deel van de treinstellen wordt nog dagelijks gebruikt op de zijlijnen. Eind 2015 zullen de treinstellen terzijde worden gesteld.
- treinstel 876 is opgenomen in de collectie van het Spoorwegmuseum in Utrecht
- treinstel 904 is in het bezit van Stichting Mat '64
Bijzonderheden/Opmerkingen
Externe Verwijzingen
- Plan T en Plan V op website langs de rails van nico spilt
- website Stichting Mat'64
- Mat'64 op wikipedia
- Plan T op railwiki.nl
- Plan V op railwiki.nl
Diverse Treinstellen Bouwserie Mat'64
- Diverse Grootspoor afbeeldingen Treinstellen Ma'64 (Plan T en Plan V)
Plan V 
Plan V - Zwolle (2010) 
Plan T - Station Enschede 1973
Bronnen, Referenties en/of Voetnoten
|
Modellen
|
|
