Saksische XII H

Saksische XII H Bouwserie 17.6 (DR)
H
Spoorwegmij's	K.Sächs.Sts.E.B. DR
Bedrijfsnummers	606
Fabrikanten	Hartmann, Chemnitz
Aantal gebouwd	6 stuks
Bouwjaren	1906
Uitdienst	1928
Asvorm	2'C h4
Wiel diameters	Drijfwielen: Ø 190,5 cm Voorloop: Ø 106,5 cm
Lengte loc incl. tender	20.381 mm
Keteldruk	12 kg/cm²
Verdampingsoppervlak	146,13 m²
Dienstgewicht	72,14 t
Max.snelheid	100 km/h
Aantal cylinders	4
Remmen	.. rem

Stoomlocomotief Saksische XII H

De Saksische XII H stoomlocomotieven van de Koninklijke Saksische Staatsspoorwegen (K.Sächs.Sts.E.B.) waren stoomlocomotieven die ingezet werden voor de sneltreindiensten. In 1925 werden de locomotieven overgenomen door de Deutsche Reichsbahn waar ze ingedeeld werden als bouwserie 17.⁶.

Ontwikkeling en Bedrijf

Kort na de eeuwwisseling (1900) was er een steeds grotere behoefte aan krachtige sneltreinlocomotieven, vooral voor de heuvelachtige trajecten. De overgenomen locomotieven van de Saksische X V (latere als bouwserie 14.2 bij de DR), waren locomotieven voor de vlakke trajecten, maar voldeden niet voor de bergachtige trajecten. De Saksische Staatsspoorwegen heeft dan ook geëxperimenteerd met drie soorten locomotieven om het meest economische ontwerp te kunnen bepalen. Dat waren de Saksische XII H, Saksische XII HV en Saksische XII H1. De drie series verschilden vooral in de aandrijving, maar ook in de ketel (druk, grootte), waarmee ze slechts in beperkte mate met elkaar vergeleken konden worden. Zoals gebruikelijk in Saksen, werden de locomotieven gebouwd door de Maschinenfabrik Hartmann in Chemnitz.

De Saksische XII H was de eerste van de drie ontwikkelde locomotieven en werd in 1906 in zes exemplaren afgeleverd. Ze kregen de bedrijfsnummers 1 t/m 6. De XII H locomotieven behoorden tot de eerste oververhitte stoomlocomotieven in Duitsland en hadden een vier cilinder aandrijving waarbij alle cilinders op de eerste koppelas werkten.

Deze aandrijving (ook wel Vierlings aandrijving genoemd), werd in Duitsland nog zeer zelden toegepast (vier jaar later werd deze ook toegepast bij de bouw van de Pruisische S 10 en de S10 van LBE). Het nadeel van dit ontwerp waren de relatief grote warmteverliezen en daarom werd belsoten geen aanvullende bestelling van de Saksische XII H te plaatsen. De XII H was een krachtige locomotief, maar het brandstofverbruik voldeed niet aan de verwachtingen. De locomotieven konden een trein trekken met een gewicht van 300 ton op topsnelheid (100 km/h). De locomotieven vielen op door hun frontbekleding van rookkamer en draaistel en door hun machinistencabine die voorzien was beplating die een windweerstands-verminderend effect zouden hebben, echter bleek dit in de praktijk verwaarloosbaar te zijn. Deze beplating werd dan ook later weer verwijderd. Daarnaast hadden de locomotieven een opvallende verbindingspijp tussen beide stoomkoepels.

De Saksische XII H werden geleverd met een sleeptender van het type sä 2'2 'T 21 welke 5 ton aan kolen kon opslaan. De bedrijfsnummers (1 t/m 6) waren aangebracht op de achterkant van de tenders. De sleeptenders werden vanaf fabriek geleverd samen met de locomotieven, wat niet vanzelfsprekend was aangezien vaak enkel locomotieven werden geleverd zonder de tender.

Bij de overname door de Deutsche Reichsbahn werdn alle 6 exemplaren van de Saksische XII H overgenomen en werden ingedeeld als bouwserie 17.6 met de bedrijfsnummers 17 601 t/m 17 606. Ze werden tussen 1926 en 1928 ter zijde gesteld, waarna de 17 604 nog tot 1956 werd gebruikt als verwarmings locomotief in Dresden-Altstadt.

Waar zijn deze locomotieven nog te zien?

• Helaas zijn alle exemplaren van de Saksische XII H verschroot.

Bronnen:Wikipedia: Sächsische_XII_H

Verwijzingen

Intern

• Königlich Sächsische Staatseisenbahnen (K.Sächs.Sts.E.B.)
• Overzicht Grootspoor Materieel Königlich Sächsischen Staatseisenbahnen

Diverse Stoomlocomotieven Saksische XII H - Bouwserie 17.⁶ (DR)

• Diverse Grootspoor afbeeldingen Stoomlocomotief BR 17.6 (DR) / Saksische XII H
• 

  Saksische XII H

Bronnen, Referenties en/of Voetnoten

Modellen

Westmodel H0 modellen Saksische XII H / BR 17.6 Art.nr. Type Intro-jr. Uitvoering Besturing Tijdperk Bedrijfsnr. Bedrijf Kleur Bijzonderheden Foto Westmodel 10033 XII H 1990 Analoog DC (2-rail) I 4 K.Sächs.Sts.E.B. Groen/Rood - -

---

Grootspoor rijdend materieel Königlich Sächsische Staatseisenbahnen (K.Sächs.Sts.E.B.) Stoomlocomotieven: I - I V (BR 55.60) - II - IIa - IIb - III (BR 34.76) - IIIa - IIIb (BR 34.77-78)-(BR 52.70) - IIIb V (BR 34.79) - V (BR 53.82) - Va - V V (BR 53.6-7) - VI - VIa - VIb - VIb V (BR 34.80) - VII (BR 98.71) - VIII 1 - VIII 2 (BR 13.70) - VIII V1 (BR 13.15/13.71) - VIII V2 (BR 36.9-10) - IX V/IX HV(BR 56.5-6) - X H1 (BR 14.3) - X V (BR 14.2) - XI V/XI H/XI HV (BR 57.0-2) - XII H (BR 17.6) - XII HV (BR 17.7) - XII H1 (BR 17.8) - XII H2 (BR 38.2-3) - XIII H (Pr. G 12) - XVIII H (BR 18.0) - XX HV (BR 19.0) Tender-Stoomlocomotieven: I T - I TV (BR 98.0) - IIb T - IIIb T (BR 98.72) - IV T (BR 71.3) - V T (BR 89.2/89.82) - VII TS (BR 98.70) - VII TOV - VII T - H VIIIb T - XI HT (BR 94.19-21) - XIV HT (BR 75.5) - XV HTV (BR 79) - XVI T - XVI TV - M I TV Smalspoor locomotieven: I K - II K (oud) - II K (nieuw) - III K - IV K - V K - VI K - Hg VII TK Vuurloze loc: I F Treinstellen: Hz 0 - S 1 - E 1 - Dai 1 - DET 1-2 Treinstellen/E-locs smalspoor: I ME - I MET

Grootspoor rijdend materieel Deutsche Reichsbahn (DRG/DR) 1920-1945 Stoomlocomotieven: 01 - 01.10 - 02 - 03 - 03.10 - 04 - 05 - 06 - 12 - 13 - 14.0 - 14.1 - 14.3 - 15(Bay.S2/6) - 15kkStB 10 - 16Oldenb.S10 - 16kkStB 210 - 16kkStB 310 - 16kkStB 310.3 - 17 - 18 - T 18.10 - 19 - 19.1 - 19.10 - 23 - 24 - 33 - 34 - 35 - 36 - 37 - 38* - 39 - 41 - 42 - 43 - 44 - 45 - 50 - 51 - 52 - 52.70 - 53 - 54 - 55* - 56* - 57* - 58* - 59 - 60 - 61 - 62 - 64 - 68 - 69 - 69.70 - 70* - 71* - 72* - 73* - 74* - 75* - 76 - 77* - 78 - 79 - 79II - 80 - 81 - 84 - 85 - 86 - 87 - 88* - 89* - 900-2 - 90.1 - 90.2 - 91* - 92* - 93* - 94* - 95* - 96 - 98* - 99* Diesel locomotieven: Kö/Kb - V 120 - V 3602 - V 12 901 - V 15 001 - V 15 901–903 - V 6001-V 6003 - V 16 - V 20 001 - V 20 901 Elektrische locomotieven: E 00 - E 01 - E 04 - E 05 - E 06 - E 15 - E 16 - E 165 - E 17 - E 18 - E 19 - E 21 - E 215 - E 22 - E 221 - E 222 - E 30 - E 32 - E 33 - E 36 - E 362 - E 421 - E 422 - E 44 - E 442 - E 445 - E 45 - E 451 - E 452 - E 49 - E 503 - E 504 - E 52 - E 60 - E 601 - E 610 - E 611 - E 612 - E 62 - E 63 - E 69 - E 70* - E 702 - E 71 - E 72 - E 73 - E 731 - E 732 - E 733 - E 75 - E 77 - E 79 - E 80 - E 88 - E 882 - E 883 - E 89 - E 905 - E 91 - E 95 - E 99 - E 244 Treinstellen (Stoom): 1-8 - 9-14 - 15–16 - 17 - 59 Treinstellen (Elektrisch): ET 11 - ET 25- ET 31 - ET 41 - ET 42 - ET 51 - ET 511 - ET 55 - ET 65 - ET 82 - ET 83 - ET 85 - ET 87 - ET 88 - ET 89 - ET 91 - ET 94 - ET 125 - ET 165 - ET 166 - ET 167 - ET 168 - ET 169 - ET 171 - ET 183 - ET 184.0 - ET 184.4 - ET 185 - ET 186.0 - ET 186.1 - ET 187 - ET 187.2 - ET 194.0 - ET 194.1 - ET 194.2 - ET 196.0 - ET 197.0 - ET 197.2 - ET 198.0 - 199.0 Treinstellen (Accu): 201-205 - 206 - 207-210 - 223/224-233/234 - 241/242- 353/354 - Pruisische AT 3 - 569/570–577/578 - 581/582-615/616 Treinstellen (Benzine/Diesel): 701-704 - 705-708 - 709-712 - 713/714–715/716 - 717-719 - 717II - 718+719II - 720-722 - 720II - 721II - 722II - 723 - 724–727 - 728 - 729 - 730-734 - 749 - (meer volgt)