Pruisische S 9

Pruisische S 9 Bouwserie 14.0 (DR) Type 69 (NMBS/SNCB)
Pruisische S 9
Spoorwegmij's	K.P.St.E. DR NMBS/SNCB
Bedrijfsnummers	K.P.St.E.: 901 - 1000 DR: 14 001 (S8), 14 002 (S8), 14 031 (S9) NMBS/SNCB: 6901–6917
Fabrikanten	Hanomag
Aantal gebouwd	99 stuks (2x ombouw uit S8)
Bouwjaren	1908–1910
Uitdienst	1926 (D), 1948 (B)
Asvorm	S 8: 2'B1' h4v S 9: 2'B1' n4v
Wiel diameters	Koppelwielen:Ø 198 cm Voorloop:Ø 100 cm Achterloop: 125 cm
Lengte loc incl. tender	21.860 mm
Keteldruk	14 kg/cm2
Verdampingsoppervlak	S 8: 229,71 m² S 9: 182,54 m²
Dienstgewicht	68 t
Max.snelheid	110 km/h
Vermogen	- kW / - PS.

Stoomlocomotief Pruisische S 9 / Bouwserie 14.0

De Pruisische S 9 locomotieven waren stoomlocomotieven van de Koninklijke Pruisische Staatsspoorwegen (K.P.St.E.), welke ontwikkeld werden voor het sneltrein verkeer.

Ontwikkeling en Bedrijf

Eind 19e eeuw werd het gewicht van de locomotieven steeds zwaarder. Voor deze nieuwe locomotieven was een 2B as-indeling niet meer toereikend en ontwikkelde men een 2B1 as-indeling (ook Atlantic genoemd en afgeleid van de Amerikaanse locomotieven), waarbij een extra aangedreven loopas in de voorloop toegevoegd werd. De Pruisische Staatseisenbahnen paste deze voor het eerst toe in de Pruisische S 7 en bleken een zeer stil rijgedrag te hebben en betere en krachtiger rijeigenschappen als de locomotieven met een 2B as-indeling. De S7 bleek echter niet meer te voldoen aan de zwaardere eisen van Pruisische Staatsbahn, waardoor Hanomag een nieuwe locomotief ontwikkelde wat leidde tot het ontwerp van de Pruisische S 9. In periode 1908-1910 werden in totaal 99 stuks gebouwd en geleverd en werden ingezet voor het sneltrein verkeer op de vlakke Noord-Duitsche trajecten. De locomotieven vormden de ruggegraat van de sneltreindienst tussen Berlijn en Hannover. Ze waren uitgerust met een tender van het type pr 2'2' T 21,5, pr 2'2' T 30 en pr 2'2' T 31,5. De maximumsnelheid was vastgesteld op 110 km/h, wat erg laag was aangezien de locomotieven wel een snelheid van 250 km/h konden halen. Toch bleken de locomotieven al weer te zwak voor de steeds langere (en dus zwaardere) treinen. Twee locomotieven werden in 1913 en 1914 aangepast en kregen een nieuwe ketel (Heißdampfkessel). Het betrof de 903 en 905 Hanover, welke na de aanpassing ingedeeld werden als Pruisische S8. Bedoeling was om ook de andere locomotieven te voorzien van dit type ketel, maar door het uitbreken van de 1e wereldoorlog werd dit uitgesteld.

Na de 1e wereldoorlog moesten 17 locomotieven worden afgestaan aan België en 4 aan Frankrijk. In 1920 werd de Pruisische Staatsspoorwegen overgenomen door de Deutsche Reichsbahn Gesellschaft (DRG). Nog maar 3 locomotieven van deze bouwserie werden bij de Deutsche Reichsbahn in het locomotiefbestand opgenomenen en in 1925 ingedeeld als bouwserie 14.0. Het betrof de beide Pruisische S 8 locomotieven welke de bedrijfsnummers 14 001 en 14 002 kregen toegewezen, evenals 1 locomotief van de Pruisische S 9 (de Essen 907) welke het bedrijfsnummer 14 031 kreeg toegewezen. In 1926 werden alle 3 de locomotieven reeds ter zijde gesteld.

In België bleven de locomotieven die ingedeeld waren als Type 69, nog langere tijd in bedrijf. Deze locomotieven werden in de jaren '20 nog voorzien van een Heißdampf ketel en werden gemoderniseerd. De locomotieven werden in België pas na de 2e wereldoorlog, in 1948 ter zijde gesteld.

Waar zijn deze locomotieven nog te zien?

Bronnen:Wikipedia Preußische_S_9

Diverse Stoomlocomotieven Pruisische S 9

• Diverse Grootspoor afbeeldingen Stoomlocomotief Pruisische S 9 / BR 14.0
• 

  Pruisische S 9

Bronnen, Referenties en/of Voetnoten

Modellen

Brawa H0 modellen Pruisische S 9 Art.nr. Type Intro-jr. Uitvoering Besturing Tijdperk Bedrijfsnr. Bedrijf Kleur Bijzonderheden Foto Brawa 40270 S 9 2008- Dig.8pol. DC (2-rail) I 908 Altona KPEV Groen/Zwart/Rood - - Brawa 40271 S 9 2008- Digitaal AC (3-rail) I 908 Altona KPEV Groen/Zwart/Rood - - Brawa 40272 S 9 2008- Dig.DCC Sound DC (2-rail) I 908 Altona KPEV Groen/Zwart/Rood - - Brawa 40273 S 9 2008- Digitaal Sound AC (3-rail) I 908 Altona KPEV Groen/Zwart/Rood - - Brawa 40274 14.0 2009- Dig.8pol. DC (2-rail) II 14 031 DRG Zwart/Rood - - Brawa 40275 14.0 2009- Digitaal AC (3-rail) II 14 031 DRG Zwart/Rood - - Brawa 40276 14.0 2009- Dig.DCC Sound DC (2-rail) II 14 031 DRG Zwart/Rood - - Brawa 40277 14.0 2009- Digitaal Sound AC (3-rail) II 14 031 DRG Zwart/Rood - - Brawa 40282 S 9 2010 Dig.8pol. DC (2-rail) I 912 Essen KPEV Groen/Zwart/Rood - - Brawa 40283 S 9 2010 Digitaal AC (3-rail) I 912 Essen KPEV Groen/Zwart/Rood - - Brawa 40284 S 9 2010 Dig.DCC Sound DC (2-rail) I 912 Essen KPEV Groen/Zwart/Rood - - Brawa 40285 S 9 2010 Digitaal Sound AC (3-rail) I 912 Essen KPEV Groen/Zwart/Rood - -

---

Grootspoor rijdend materieel Königlich Preußische Staatseisenbahnen (K.P.St.E.) Stoomlocomotieven: G 1 - G 2 - G 3 (BR 53.70–71) - G 41 (BR 53.76) - G 42 (BR 53.0) - G 43 (BR 53.3) - G 51 (BR 54.0) - G 52 (BR 54.2-3) - G 53 (BR 54.6) - G 54 (BR 54.8-10) - G 55 (BR 54.10, 54.12) - G 71 (BR 55.0–6) - G 72 (BR 55.7–14, 55.57) - G 73 (BR 56.0) - G 8 - G 81 (BR 55) - G 82 (BR 56.20–29) - G 83 (BR 56.1) - G 9Mallet - G 9(BR 55.23-24) - G 10 - G 12 (BR 58.10-21) - G 121 (BR 58.0) - P 0 - P 1 - P 2 - P 3 - P 31 - P 32 - P 41 - P 42 - P 6 - P 7 - P 8 (BR 38) - Pruisische P 10 (BR 39) - S 1 - S 2 - S 3 - S 4 - S 5.1 - S 5.2 (BR 13.6-8) - S 6 - S 7 - S 8 - S 9 - S 9 (Altona 561 en 562) - S 10(BR 17.0–1) - S 101 (BR 17.10–11/BR17.11-12) - S 102 (BR 17.2)- S 11 - T 0 - T 1 - T 2 - T 3 - T 4 - T 41 - T 42 - T 43 - T 5 - T 6 - T 7 - T 8 - T 9 - T 91 - T 92 - T 93 - T 10 - T 11 - T 12 - T 13Bauart Hagans - T 13 - T 131 - T 14(experimenteel) - T 14 - T 14.1 - T 15 - T 16(experimenteel) - T 16 - T 161 - T 18 - T 20 Elektrische locomotieven (15 kV, 16,7 Hz): ES 1-3 - ES 4 - ES 5 - ES 6 - ES 9-ES 19 - ES 51-ES 57 - EP 202-EP 208 - EP 209/210-EP 211/212 - EP 213-EP 219 - EP 235 - EP 236-EP 246 - EP 247-EP 252 - EG 501 - EG 502-EG 505 - EG 506 - EG 507-EG 508 - EG 509/510 - EG 511-EG 537 - EG 538–EG 549 - EG 551/552-EG 569/570 - EG 571-EG 579 - EG 581-EG 594 - EG 701-EG 725 Elektrische locomotieven (3 kV, 25 Hz): EV 1/2 - EV 3/4 - EV 5 - EV 5II - EV 6 Treinstellen (Stoom): DT 1 - DT 2 - DT 3 Treinstellen (Elektrisch): 2481/2482 - 2051/2052 - 501–530 Berlin - 531–532 Berlin - 551/552 Altona + 669/670 Altona - 671/672 Altona + 719/720 Altona - ET 831-ET 842 - ET 1001-ET 1004 Treinstellen (Accu): AT 1 - AT 2 - AT 3 - AT 7 Treinstellen (Benzine/Diesel): VT 1 (VT 151) - VT 2 (VT 152–161 / VT 1–20) - VT 21 - VT 101-VT 103

Grootspoor rijdend materieel Deutsche Reichsbahn (DRG/DR) 1920-1945 Stoomlocomotieven: 01 - 01.10 - 02 - 03 - 03.10 - 04 - 05 - 06 - 12 - 13 - 14.0 - 14.1 - 14.3 - 15(Bay.S2/6) - 15kkStB 10 - 16Oldenb.S10 - 16kkStB 210 - 16kkStB 310 - 16kkStB 310.3 - 17 - 18 - T 18.10 - 19 - 19.1 - 19.10 - 23 - 24 - 33 - 34 - 35 - 36 - 37 - 38* - 39 - 41 - 42 - 43 - 44 - 45 - 50 - 51 - 52 - 52.70 - 53 - 54 - 55* - 56* - 57* - 58* - 59 - 60 - 61 - 62 - 64 - 68 - 69 - 69.70 - 70* - 71* - 72* - 73* - 74* - 75* - 76 - 77* - 78 - 79 - 79II - 80 - 81 - 84 - 85 - 86 - 87 - 88* - 89* - 900-2 - 90.1 - 90.2 - 91* - 92* - 93* - 94* - 95* - 96 - 98* - 99* Diesel locomotieven: Kö/Kb - V 120 - V 3602 - V 12 901 - V 15 001 - V 15 901–903 - V 6001-V 6003 - V 16 - V 20 001 - V 20 901 Elektrische locomotieven: E 00 - E 01 - E 04 - E 05 - E 06 - E 15 - E 16 - E 165 - E 17 - E 18 - E 19 - E 21 - E 215 - E 22 - E 221 - E 222 - E 30 - E 32 - E 33 - E 36 - E 362 - E 421 - E 422 - E 44 - E 442 - E 445 - E 45 - E 451 - E 452 - E 49 - E 503 - E 504 - E 52 - E 60 - E 601 - E 610 - E 611 - E 612 - E 62 - E 63 - E 69 - E 70* - E 702 - E 71 - E 72 - E 73 - E 731 - E 732 - E 733 - E 75 - E 77 - E 79 - E 80 - E 88 - E 882 - E 883 - E 89 - E 905 - E 91 - E 95 - E 99 - E 244 Treinstellen (Stoom): 1-8 - 9-14 - 15–16 - 17 - 59 Treinstellen (Elektrisch): ET 11 - ET 25- ET 31 - ET 41 - ET 42 - ET 51 - ET 511 - ET 55 - ET 65 - ET 82 - ET 83 - ET 85 - ET 87 - ET 88 - ET 89 - ET 91 - ET 94 - ET 125 - ET 165 - ET 166 - ET 167 - ET 168 - ET 169 - ET 171 - ET 183 - ET 184.0 - ET 184.4 - ET 185 - ET 186.0 - ET 186.1 - ET 187 - ET 187.2 - ET 194.0 - ET 194.1 - ET 194.2 - ET 196.0 - ET 197.0 - ET 197.2 - ET 198.0 - 199.0 Treinstellen (Accu): 201-205 - 206 - 207-210 - 223/224-233/234 - 241/242- 353/354 - Pruisische AT 3 - 569/570–577/578 - 581/582-615/616 Treinstellen (Benzine/Diesel): 701-704 - 705-708 - 709-712 - 713/714–715/716 - 717-719 - 717II - 718+719II - 720-722 - 720II - 721II - 722II - 723 - 724–727 - 728 - 729 - 730-734 - 749 - (meer volgt)